Optimalisatie van de hepatitis-behandeling

Hepatitis is een ontsteking aan de lever die vaak wordt veroorzaakt door een virus, bijvoorbeeld hepatitis A, B of C. Tot voor kort kende de behandeling van hepatitis C veel bijwerkingen die per patiënt konden verschillen. Daarnaast leverden de medicijnen vaak niet het gewenste resultaat. Om die reden was er behoefte aan nieuwe medicatie, die uiteindelijk is gevonden. Maag-, darm- en leverarts Bert Baak van het Hepatitis-behandelcentrum van het OLVG-Oost in Amsterdam is lovend over de nieuwe ontwikkelingen.

Hoe wordt hepatitis bij patiënten op-gespoord?

“Als je een patiënt wilt testen op het hepatitis B of C virus dan test je allereerst op antistoffen. Dat is een zeer gevoelige test. Indien deze positief is dan test je door naar het virus zelf. Zo krijg je een bevestiging en meteen extra informatie (bijvoorbeeld over de virusconcentratie). Daarnaast kun je testen op een virus subtype (het zogenaamde genotype). Dat laatste bepaalt de keuze van de antivirale medicijnen.”

Wat zijn uw ervaringen met de nieuwe medicijnen?

“Lange tijd hebben we gebruikgemaakt van medicijnen die niet optimaal waren. We behaalden er in vijftig tot tachtig procent van de gevallen het beoogde resultaat mee, maar het gebruik ging vaak gepaard met forse bijwerkingen, zoals vermoeidheid, griepachtige klachten en depressie. Patiënten kregen naast vier tot zes pillen per dag ook eens per week een injectie. Voor mensen die hepatitis door drugsgebruik hebben opgelopen en hun verleden achter zich willen laten, was het regulier gebruik van naalden soms erg vervelend. Daarnaast moest het medicijn in veel gevallen worden aangevuld met andere pillen. Deze medicatie was niet geschikt voor patiënten met een gevorderde leverziekte.

Sinds de introductie van de nieuwe medicatie zo’n anderhalf jaar geleden, hebben wij 170 patiënten behandeld. Drie van hen reageerden niet zoals je zou hopen op de medicatie, maar de overige 167 dus wel. Dat is een spectaculaire verbetering als je het vergelijkt met voorheen. Zeker gezien het feit dat deze nieuwe pil minimale bijwerkingen veroorzaakt en patiënten in plaats van 24 tot 48 weken nu binnen drie maanden zijn geholpen.”

Hoe verbetert de kwaliteit van leven na behandeling?

“Daar is inmiddels onderzoek naar gedaan en het blijkt dat de nieuwe behandeling ten eerste de overlevingskansen vergroot. Ook als patiënten al cirrose hebben, dus een ernstige leveraandoening. Wij denken daarnaast dat de kwaliteit op subtieler niveau verbetert, maar daar moet nog meer onderzoek naar worden gedaan. Wat ik uit eigen ervaring kan vertellen is dat mensen minder depressief of vermoeid lijken te zijn.”

Wat voor patiënten behandelen jullie?

“Mensen die bij ons in het behandelcentrum komen, gaan, bij wijze van spreken, door twee poortjes. De patiënten die naast hepatitis ook hiv hebben blijven meestal bij hun huidige hiv-behandelaar en de overige patiënten komen vaak bij de polikliniek van de maag- darm en leverziekten terecht. Wij zien dus met name de patiënten zonder hiv. Dat is geen homogene groep. Chronische hepatitis B komt vooral voor bij eerste generatie migranten uit gebieden waar veel hepatitis B voorkomt. De belangrijkste dragergroepen voor hepatitis C zijn eerstegeneratiemigranten uit middelhoog- en hoog-endemische gebieden, (ex-) injecterende drugsgebruikers, en personen die in Nederland voor 1992 bloed of bloedproducten hebben ontvangen.”

Hoe kan de zorg voor hepatitis-patiënten verder nog optimaal worden ingericht?

We kijken in het Hepatitisbehandel-centrum van het OLVG met een multidisciplinair team naar welke zorg de specifieke patiënt nodig heeft. Dat zijn ten eerste natuurlijk een intake en medicijnen, maar soms moet er ook worden gekeken naar de sociaaleconomische situatie. Daarbij maken we geen gebruik van hulpprogramma, zoals je soms bij andere centra ziet. Eén-op-één gesprekken met bijvoorbeeld een toegewijde hepatitis-consulent zijn eigenlijk afdoende.”