Genen tonen relatie tussen kankerrisico en puberteit

Onderzoekers, van onder andere het Nederlands Tweelingen Register van de VU, hebben honderden genen gevonden die invloed hebben op het tijdstip dat de puberteit begint en die het risico op verschillende soorten kanker veranderen. Zij identificeerden met de grootste genoomanalyse ooit voor het begin van de puberteit bij jongens en meisjes 389 genetische signalen, die samenhangen met de aanvang van de puberteit, vier keer zoveel als voorheen bekend waren.

Gevoeligheid voor geslachtshormonen

De onderzoekers vonden ook dat een vroege aanvang van de puberteit samenhangt met een hoger risico op verschillende soorten kanker die gevoelig zijn voor geslachtshormonen later in het leven, waaronder borst-, eierstok- en baarmoederkanker bij vrouwen en prostaatkanker bij mannen. Deze verbanden bleven te zien na controle van de analyse voor lichaamsgewicht. Dit is belangrijk omdat lichaamsgewicht invloed heeft op zowel de aanvang van de puberteit als op het risico voor sommige vormen van kanker.

Direct causaal verband gevonden

John Perry, senior onderzoeker bij de MRC Epidemiology Unit van de University of Cambridge: “Eerdere studies suggereerden al dat de aanvang van de puberteit verband hield met het risico op ziektes decennia later, maar tot nu toe was het niet duidelijk of dit verband bijvoorbeeld secondair was vanwege andere factoren zoals lichaamsgewicht. Wij vonden directe causale verbanden tussen vroege puberteit en toegenomen risico op kanker. Dit verband zou misschien verklaard kunnen worden door hogere niveaus van geslachtshormonen gedurende het leven, maar er is meer onderzoek nodig om te begrijpen welke mechanismen hier aan het werk zijn. We proberen deze verbanden te begrijpen en daarmee bij te dragen aan het voorkomen van ziektes op latere leeftijd.”

Genetische factoren

De aanvang van de puberteit varieert sterk tussen personen, maar die variatie is binnen gezinnen vaak minder sterk. Gegevens uit het Nederlands Tweelingen Register laten bijvoorbeeld zien dat verschillen tussen vrouwen wat betreft de leeftijd tijdens de eerste menstruatie sterk erfelijk zijn, waarbij genetische factoren meer dan 70% van de variatie verklaren.
Dankzij de analyses van genetische varianten over het hele genoom van 329.345 vrouwen, kon deze nieuwe studie 389 onafhankelijke genetische signalen voor de leeftijd bij aanvang van de puberteit bij vrouwen identificeren. Deze bevinding is daarna bevestigd bij nog eens 39.543 vrouwen die meedoen aan de deCODE studie in IJsland. Deze bevindingen werpen nieuw licht op de mechanismen die de aanvang van de puberteit reguleren.

Lees ook: Meeste kankersoorten worden veroorzaakt door genetische fouten

“Imprinted genen”

Hamdi Mbarek, co-auteur en Assistant Professor aan de afdeling Biologische Psychologie van de VU: “Deze resultaten benadrukken nogmaals het belang van genetische factoren bij het begin van de puberteit, een van de aspecten van (on)vruchtbaarheid. Daarnaast onderschrijven deze bevindingen wat we weten over de negatieve associatie met geslachtshormoon-gevoelige kankervarianten bij vrouwen en mannen.
Een van de opmerkelijke bevindingen betreft de rol van zogeheten “imprinted” genen, die alleen actief zijn in het lichaam wanneer ze specifiek van één van beide ouders geërfd zijn, maar niet van de ander. We hebben zeldzame varianten in twee genen gevonden, die beide de leeftijd bij aanvang van de puberteit verlagen wanneer ze geërfd worden van de vader, maar die geen effect hebben wanneer ze van de moeder geërfd worden.”

De studie werd 24 april gepubliceerd in Nature Genetics en is een groot samenwerkingsproject van onderzoekers van het Nederlands Tweelingen Register van de VU, de Medical Research Council (MRC) Epidemiology Unit van de University of Cambridge, en andere partijen in het internationale ReproGen consortium.

Bron: Vrije Universiteit