Immuunsysteem belangrijk bij ontwikkeling slagaderverkalking

Atherosclerose of slagaderverkalking kan mogelijk worden afgeremd met behulp van elementen uit het immuunsysteem. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van Thomas van der Heijden.

Atherosclerose

Slagaderverkalking is de onderliggende oorzaak van veel hart- en vaatziekten. In de slagaders, vaak in kransslagaders die het hart van zuurstof voorzien, ontstaan zogenaamde plaques tegen de vaatwand. Dit zijn ophopingen van lipiden of vetbolletjes in immuuncellen, die het bloedvat vernauwen of zelfs helemaal afsluiten. Vooral cholesterol is een vet dat bijdraagt aan het ontstaan van dit soort ophopingen, daarom weten we dat een eetpatroon met weinig cholesterol of verzadigde vetten de kans op hart- en vaatziekten verkleint.

Immuunsysteem en slagaderverkalking

‘In een plaque is eigenlijk een ontstekingsproces aan de gang,’ legt promovendus Thomas van der Heijden uit. Daarom onderzocht hij de wisselwerking tussen lipiden en het immuunsysteem bij het ontstaan van atherosclerose. ‘Zo ontdekten we dat extreme lipidenstapeling het immuunsysteem ontregelt. Extreem veel cholesterol zorgt dus dat immuuncellen anders gaan reageren, waardoor makkelijker atherosclerose kan ontstaan.’ Uit eerder onderzoek is ook bekend dat mensen bij wie het immuunsysteem minder goed werkt, bijvoorbeeld door een auto-immuunziekte, vatbaarder zijn voor atherosclerose. ‘Het immuunsysteem speelt dus een belangrijke rol bij het ontstaan van slagaderverkalking.’

Ontstekingsremmend eiwit

Van der Heijden keek nog verder: hij onderzocht of hij de ontstekingsreactie in de plaques kon remmen met hulp van het immuunsysteem. Hij gebruikte hiervoor het anti-ontstekingseiwit IL-35. ‘Deze stof wordt door specifieke immuuncellen in ons lichaam aangemaakt en heeft juist een remmende werking op ontstekingen.’ Van der Heijden werkte in het lab met een model voor atherosclerose, waarin veel lipiden aanwezig waren. ‘Toediening van IL-35 aan dit model zorgde ervoor dat er minder plaques ontstonden. Dat betekent dat IL-35 dus mogelijk kan worden ingezet als therapie om slagaderverkalking te verminderen.’

Minder atherosclerose

Ook een ander element uit het immuunsysteem werd door Van der Heijden onder de loep genomen, het NLPR3-inflammasoom. ‘Normaal gesproken is dit eiwitcomplex juist betrokken bij het bestrijden van infecties. Toen we het NLPR3-inflammasoom remden in ons model, zagen we dat er ook minder atherosclerose ontstond.’ Dit bleek voornamelijk te komen doordat er minder van een bepaald type immuuncellen, de macrofagen, in de plaques gingen zitten.

Therapie ontwikkelen

Het promotieonderzoek van Van der Heijden bevestigt de belangrijke bijdrage van het immuunsysteem aan het ontstaan van slagaderverkalking. Daarnaast levert het twee nieuwe aanknopingspunten op voor het ontwikkelen van een therapie, met IL-35 en het NLRP3-inflammasoom.

Dat zal nog wel even duren, denkt de promovendus. De volgende stap is onderzoeken wat het precieze mechanisme is en uiteindelijk het effect in het menselijk lichaam is. Van der Heijden: “Het immuunsysteem is een heel complex systeem, dus het is lastig om daarin in te grijpen door zo’n stof toe te dienen zonder andere belangrijke processen te verstoren. Maar recent is een eerste klinische studie uitgevoerd met een ontstekingsremmende stof, en met succes. Dus ik heb goede hoop!”

Bron: Universiteit Leiden