Pupilgrootte gesprekspartner speelt rol bij vertrouwen

Bij oogcontact heeft men de neiging om de grootte van elkaars pupillen te spiegelen. Dit spiegelen is een sociaal mechanisme dat samenhangt met het vertrouwen in gesprekspartners, zo blijkt uit onderzoek van psychologen van de Universiteit Leiden.

Spiegelen van pupilgrootte

Mensen trekken vaak conclusies over de mentale toestand van anderen; wat de ander gelooft, hoe hij of zij zich voelt, en of ze wel of niet te vertrouwen zijn. De ogen, en dan met name de pupillen, zijn bijzonder belangrijk bij deze inschatting. Promovenda Eliska Prochazkova en hoofdonderzoeker Mariska Kret van de sectie cognitieve psychologie en het Leiden Institute for Brain and Cognition (LIBC) onderzochten hoe de hersenen veranderingen in de pupilgrootte van een gesprekspartner interpreteren. ‘We weten uit eerder onderzoek dat het spiegelen van pupilgrootte al voorkomt tijdens de eerste maanden van het leven,’ aldus Kret. ‘En ook apen doen het: chimpansees spiegelden hun pupilgrootte vooral aan de pupillen van leden van hun eigen soort.’ Dit suggereert dat het spiegelen van pupilgrootte mogelijk een evolutionair oud fenomeen is dat de empathische hechting met familie en vrienden bevordert.

Investeren en vertrouwen

Voor hun onderzoek lieten Prochazkova en Kret een aantal studenten een vertrouwensspel spelen. Deelnemers kregen – terwijl zij in een MRI-scanner lagen – korte video’s van verschillende tegenspelers te zien, waarna ze moesten beslissen om al dan niet geld over te maken naar die persoon. Als ze dit deden, werd het bedrag verdriedubbeld. Vervolgens kon de ontvanger geld teruggeven aan de investeerder. Zo reflecteerden de investeringen het vertrouwen in hun tegenspeler. Wat de deelnemers niet wisten, was dat de pupillen van hun tegenspeler digitaal gemanipuleerd waren om de pupillen groter of kleiner te laten lijken. Door middel van eye tracking en de MRI-scanner werd de hersenactiviteit en de pupilgrootte van de deelnemers in kaart gebracht.

Meer vertrouwen bij verwijdde pupillen

Uit de resultaten bleek dat deelnemers eerder vertrouwen hadden in tegenspelers met verwijdde pupillen, en dat zij die pupilgrootte nabootsten. Prochazkova: ‘Wat intrigeerde, was dat het spiegelen van de pupillen geassocieerd was met verhoogde activiteit in het theory of mind network: een specifiek hersennetwerk dat te maken heeft met anderen begrijpen, vertrouwen en empathie. Die verhoogde activiteit viel samen met beslissingen van de deelnemers om meer geld te investeren.’ Hoofdonderzoeker Kret voegt toe: ‘Als we iemand in de ogen kijken en diens pupillen veranderen, dan verwerken onze hersenen dat als ware het een uiting van emotie.’

Herkennen van sociale gebreken

Het onderzoek laat zien dat het spiegelen van pupilgrootte een rol speelt in hersengebieden die gezonde sociale cognitie ondersteunen. Op basis van die kennis kan pupilgrootte in de toekomst een uitermate bruikbare maat zijn voor het vroeg herkennen van sociale gebreken, zo stellen de onderzoekers. ‘Vooral omdat fysiologische aanwijzingen zoals pupilgrootte waarschijnlijk niet worden beïnvloed door educatie, sociale interacties of bewuste controle,’ aldus Kret. Dit wil Kret in het bijzonder in kaart brengen bij mensen met een sociale angststoornis of met een stoornis in het autismespectrum; deze groepen mensen hebben vaak moeite met het vertrouwen van anderen.

Bron: Universiteit Leiden