'Hoe eerder je erbij bent, hoe beter'

Deze week is het Europese Baarmoederhalskanker Preventieweek. In de aanloop naar deze week, brachten wij de campagne #uitstrijkstories, waarin twee stoere vrouwen, Sanne en Benay, ons meenamen in hun proces rond het laten maken van een uitstrijkje, waaronder het afwachten en het horen van de uitslag. Wij vroegen de dames naar hun motivatie om mee te werken, hoe zij het hebben ervaren en hun tips aan andere vrouwen als echte ervaringsdeskundigen.

Veel vrouwen twijfelen aan het laten maken van een uitstrijkje en kiezen ervoor om zich niet te laten onderzoeken. Sanne vertelt hoe dat bij haar ging: “Ik heb het onderzoek ook een tijdje uitgesteld. Ik dacht: ‘Ik heb nergens last van, dus er zal wel niets aan de hand zijn.’”

Pap-score

Deze gedachte bleek niet terecht. Uit de HPV-test die werd gedaan, bleek dat Sanne het HPV-virus heeft. Baarmoederhalskanker wordt veroorzaakt door een langdurige besmetting met het HPV-virus. Er werd ook een cytologische test gedaan, waarbij de cellen die bij het uitstrijkje zijn onttrokken microscopisch worden onderzocht op afwijkingen. Uit deze test komt een zogenaamde Pap-score, waarbij Pap 1 betekent dat er geen onrustige of afwijkende cellen zijn gevonden en de hoogste score, Pap 5 betekent dat er zeer afwijkende cellen zijn gevonden en er sprake kan zijn van baarmoederhalskanker. De uitslag van Sanne was Pap 4: er waren ernstige afwijkende cellen gevonden en een behandeling was noodzakelijk. Tegen vrouwen die zich niet laten testen omdat ze geen klachten hebben wil zij dan ook zeggen: “Ik kan me voorstellen dat je je niet laat testen als je geen klachten hebt, maar dit hoeft niets te betekenen. Van uitstel komt afstel. Ik zou het niet adviseren om je niet te laten testen; je mag dankbaar zijn dat je je kan laten testen.”

Ongegronde angst

Veel vrouwen vrezen juist wel dat er iets mis is met hen en laten zich uit angst voor een slechte uitslag niet testen. Dat herkent Benay: “Ik heb best wel getwijfeld of ik een uitstrijkje wilde laten maken, omdat ik bang was voor wat er misschien uit zou komen. Daarom heb ik het ook lang uitgesteld. Na een gesprek met iemand die ik eigenlijk helemaal niet ken, die een slechte uitslag had gehad, ben ik toch gelijk een afspraak gaan maken.”
Een andere reden waarom vrouwen ervoor kiezen om zich niet te laten onderzoeken, is de angst voor het uitstrijkje zelf en de vrees dat dat pijn zal doen. Hoewel deze angst Sanne niet heeft tegengehouden, heeft ook zij zich zorgen over het onderzoek gemaakt. Ze vertelt: “Ik was vrij nerveus voor het onderzoek, het is namelijk best iets intiems. Ik vond het daarom vooral spannend. Je weet niet precies hoe het onderzoek gaat.” Benay vult aan: “Mijn angst zat hem vooral in het pijngedeelte: zal het pijn gaan doen?”
Achteraf bleek de angst ongegrond. Benay vertelt: “Al met al duurt het onderzoek maar 20 of 30 seconden. Het onderzoek is niet pijnlijk, het is echt zo gebeurd.” Sanne beaamt dit: “Ik vond het absoluut niet vervelend en totaal niet pijnlijk, als je ontspant is het oké. De huisarts praat je er gewoon doorheen.”

Onvoldoende voorlichting

Bij Sanne werd tijdens haar eerste uitstrijkje zowel een HPV-test als een cytologische test gedaan, een methode die door veel professionals wordt geprefereerd. Maar het blijkt dat vrouwen vaak niet worden voorgelicht over de beide tests en het belang ervan. Benay vertelt: “Mij is het niet uitgelegd. Eigenlijk heb ik dus geen idee wat het verschil is.” Ook Sanne werd door haar huisarts niet voorgelicht: “Bij mijn eerste uitstrijkje werd niet het verschil uitgelegd tussen de HPV en Pap-score. Het verschil werd pas duidelijk bij de gynaecoloog waarnaar ik was doorverwezen na de slechte uitslag. Ik wist bijvoorbeeld niet dat je eerst het HPV-virus kon testen.”
Veel vrouwen in Nederland laten hun eerste uitstrijkje maken op hun dertigste, wanneer zij worden uitgenodigd om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek, zoals zowel Sanne als Benay. Er zijn professionals die van mening zijn dat vrouwen zich eigenlijk al op jongere leeftijd zouden moeten laten testen. Sanne, die op haar dertigste al een slechte uitslag kreeg, zegt hierover: “Ik had eerder een uitstrijkje willen laten maken. Als ik wist dat ik HPV-virus had en wat dat had kunnen betekenen, dan had ik het wel anders gedaan. Als ik op een eerdere leeftijd al meer informatie had gehad over wat HPV is en wat het kan betekenen, inclusief de kans op baarmoederhalskanker, dan had ik mij zeker al eerder laten testen. Ook als er kosten aan verbonden zouden zitten, zoals nu het geval is.” Ook Benay is voorstander van eerder testen. Zij zegt: “Als je op de dertigste een slechte uitslag krijgt, dan weet je, die cellen zitten daar al langer, misschien al wel vanaf je twintigste. Hoe eerder je erbij bent, hoe beter.” Maar ook Benay was zich voor haar dertigste niet bewust van de mogelijke gevaren: “Voordat ik 30 werd, heb ik er ook niet over nagedacht. Het kan er best wel vroeg zitten. Ik zou vrouwen onder de 30 zeker aansporen om al eerder te testen.”

Eerder en vaker testen

Andere (jonge) vrouwen bewust maken over baarmoederhalskanker screening is voor beide vrouwen dan ook een belangrijke drijfveer geweest om mee te werken aan #uitstrijkstories. Benay zegt: “Ik heb mee gedaan puur en alleen om andere vrouwen bewust te maken van dat je dat onderzoek moet doen, omdat het gewoon belangrijk is voor je gezondheid.” Sanne vult aan: “Ik zou het goed vinden dat de bewustwording al eerder begint dan op 30 jaar. Zelf wist ik er pas op mijn 30ste iets vanaf, terwijl ik dat liever eerder had gewild. Als ik het opnieuw zou mogen doen, zou ik op mijn 25ste laten testen.”
Behalve eerder, moet er volgens sommige experts ook vaker worden getest dan nu binnen het kader van het bevolkingsonderzoek gebeurt (eens in de vijf jaar). Benay is het hiermee eens: “Over het algemeen is een gezondheidscheck natuurlijk altijd goed. Op het moment dat je weet wat er met jouw lichaam aan de hand is, kun je daar actie op ondernemen. En of dat nu positief of negatief is, met een beetje hulp kom je er wel.”
 

Bekijk nu de vlogs van Sanne en Benay.