Transformatie van de jeugdzorg in volle gang

De verschuiving van de verantwoordelijkheid voor jeugdzorg naar gemeenten is een grote verandering binnen de GGZ in Nederland. Deze transformatie brengt veel vragen met zich mee. De jeugdzorg staat daarmee voor een grote uitdaging: er is een groeiende groep cliënten, maar er is minder budget dan voorheen. Ondanks de moeilijkheden gebeuren er ook mooie dingen.

De visie van GGZ Nederland

Jacobine Geel is voorzitter van GGZ Nederland. Als het gaat om een reactie op de transitie van de jeugdzorg onderscheidt ze verschillende bewegingen. “Uitgaande van de cliënt, de jongere die hulp nodig heeft, was de hulpverlening voorheen veel te verkokerd en er werd te veel vanuit instellingen en aanbieders geredeneerd. En te weinig vanuit de behoefte van de cliënten zelf. Het moest op de schop en daar is iedereen nu wel enthousiast over. Er zijn goede voorbeelden van vernieuwing. Zo wordt nu veel meer gekeken hoe kinderen in hun eigen omgeving zo goed mogelijk geholpen worden. Alle aanbieders in de jeugdzorg kijken hoe ze elkaar kunnen versterken.” Natuurlijk vraagt dat om aanpassingen en anders denken.

Uitdagingen en obstakels voor de jeugdzorg

Tegelijkertijd moet je constateren dat veranderen niet eenvoudig is. Oude systemen moeten om. Daarom trekken de gemeenten en aanbieders in de jeugdzorg samen op. De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en Branches Gespecialiseerde Zorg voor Jeugd (BGZJ) hebben onlangs een gezamenlijke brief naar de Tweede Kamer gestuurd over randvoorwaarden voor de nieuwe jeugdtaken. Het doel hiervan is om in samenwerking de uitvoering van het stelsel tot een succes te maken.

Enthousiasme genoeg, maar in de ogen van de voorzitter van GGZ Nederland zijn er nog wat hobbels te nemen. “Het doel wordt onderschreven, maar het is tegelijkertijd uitdagend en ingewikkeld, omdat de condities waaronder gewerkt wordt evenmin gemakkelijk zijn. Het doel is uiteindelijk een bezuiniging dus staat er druk op de begroting.”

De rol van Bergen op Zoom

Bergen op Zoom is door het ministerie van BZK aangewezen als pilotgemeente voor het sociale domein (waar jeugdzorg onder valt), samen met negen omliggende gemeenten. Al in 2012 is Bergen op Zoom een traject gestart en met ouders, jeugdigen en organisaties in gesprek gegaan over een nieuwe inrichting van het jeugdzorgstelsel.

Voorheen was ook in Bergen op Zoom en omgeving sprake van veel DBC’s (Diagnose Behandel Combinaties, waarop zorg verantwoord dient te worden) en zorgproducten. Door gemeenten en partners uit het jeugdveld is gekeken hoe dat vereenvoudigd kon worden.

Verantwoordelijk wethouder Arjan van der Weegen van Bergen op Zoom: “Zowel de financiering als de zorg moest transparanter en overzichtelijker. In 2015 is begonnen met het onderbrengen van alle zorgvormen in profielen. Deze profielen staan in de jeugdhulpcatalogus, waarbij staat aangegeven welke aanbieders deze zorg kunnen leveren zodat er voldoende keuzevrijheid is.

Doorontwikkeling van de jeugdhulpcatalogus

Momenteel wordt de jeugdhulpcatalogus, de kern van het stelsel, doorontwikkeld naar arrangementsbekostiging. “Elk arrangement heeft een vooraf vastgestelde prijs en er wordt gestuurd op resultaat. We proberen zoveel mogelijk zorg naar de voorkant te krijgen en vragende partners zo effectief mogelijk met elkaar samen te werken, zodat je zo weinig mogelijk langdurige zware intramurale zorg nodig hebt en zo veel mogelijk toekomt aan ambulante zorgverlening”, vertelt van der Weegen.

Het systeem maakt duidelijk dat er ambulante alternatieven zijn voor intramurale zorg, en dat ze bovendien goedkoper zijn. Als zorginkopers zich op dit aanbod richten, lijkt de transformatie in de jeugdzorg zich automatisch te ontplooien. Dus: geen kaasschaafmethode, maar een wezenlijk ander aanbod van de jeugdzorg, waarmee de kwaliteit van de geboden zorg ook nog eens gewaarborgd blijft.