Mondzorg ouderen aandachtspunt zorgverlener

Zorginstellingen en mantelzorgers spelen een belangrijke rol wanneer een oudere door lichamelijke problemen of door ziekte de mondverzorging dreigt te verwaarlozen. Een goede mondgezondheid heeft alles te maken met de algemene gezondheid en het welbevinden.

Gevolgen van een slecht mondgezondheid

Daarom is het essentieel dat de aandacht voor de verzorging van het gebit niet verslapt. Een slechte mondgezondheid kan leiden tot ondergewicht omdat iemand moeite heeft met eten, stelt de Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde (KNMT).

Maar er is ook een relatie tussen mondgezondheid en ziekten als diabetes, dementie, longontsteking, de ziekte van Parkinson en hart- en vaatziekten. Daarnaast gebruiken oudere mensen vaak meerdere medicijnen en is medicatiegebruik een extra risicofactor voor de mondgezondheid, omdat het veelal invloed heeft op de speekselproductie.

Daardoor neemt de natuurlijke bescherming van het speeksel af en stijgt de kans op een droge mond. Omdat veel ouderen niet snel uit zichzelf zeggen dat ze last van hun gebit hebben, is het belangrijk dat de (mantel) zorgverlener geregeld informeert naar de mondgezondheid. Aanwezig zijn bij het tandenpoetsen kan ook zinvol zijn.

Begrip voor mondklachten

Erna te Winkel (74) is mantelzorger voor haar echtgenoot Chris (75). Drieënhalf jaar geleden kreeg hij een herseninfarct, waardoor hij niet meer kon lopen. Daar kwam een longontsteking overheen. Rond diezelfde periode moest Erna het ziekenhuis in voor een operatie.

Chris kon niet meer thuis wonen en werd opgenomen in een verpleeghuis. Voor Erna was dat een zware beslissing: de twee kenden elkaar bijna hun hele volwassen leven. Op de kweekschool zaten ze bij elkaar in de klas. “Mijn hoofd zegt dat er geen andere oplossing was, thuis blijven wonen was onmogelijk, maar in mijn hart blijf ik het moeilijk vinden”, zegt Erna.

Door het hersenletsel leidt Chris aan afasie. Hij heeft problemen met taal, begrijpen en handelen. Omdat ze elkaar al zo lang kennen, heeft Erna aan één blik vaak voldoende om te begrijpen wat haar wederhelft voelt of bedoelt. Bijvoorbeeld als het gaat om mondklachten, zoals een tijdje geleden.

Preventieve zorg van de tandarts

In de periode dat Chris revalideerde in het verpleeghuis, ging de conditie van zijn gebit achteruit. Hij kon zelf niet meer poetsen en de verzorgers hadden daar niet altijd oog voor. “Dat is geen kritiek, want die mensen zijn van goede wil en ze moeten al enorm veel.”

Eten en slikken werd steeds moeilijker. Hij kreeg tandklachten. De ambulante tandarts in het verpleeghuis kon hem niet helpen omdat de benodigde apparatuur niet tot de mobiele materialen behoort. Daarom is de behandeling uitgevoerd in de praktijk van hun eigen tandarts.

Erna is blij met de combinatie van de eigen tandarts en de ambulante tandarts. De laatste zorgt samen met haar en de medewerkers van de zorginstelling dat de mondgezondheid van Chris op peil blijft.

“Mede door de preventieve zorg van de tandarts in het verpleeghuis heeft Chris geen mondklachten meer. Het is fijn dat hij de deur niet meer uit hoeft voor controles. Dat was een drempel om naar de tandarts te gaan.”

Aangepaste mondzorg

Om de mondgezondheid van (thuiswonende) kwetsbare ouderen te verbeteren, wordt onderzocht, onder andere in opdracht van de KNMT, welke belemmeringen ouderen ervaren voor een goede mondgezondheid.

Vervolgens wordt gekeken hoe deze weggenomen kunnen worden. Dat kan ook gaan om financiële belemmeringen. Dat er behoefte is aan tips en instructies om ouderen te helpen bij de mondzorg, blijkt wel uit de grote vraag naar poetsinstructiekaarten van de KNMT.

Met behulp van deze kaarten kunnen (mantel)zorgverleners ondersteuning bieden bij het poetsen. Oudere mensen die aangepaste mondzorg nodig hebben, kunnen een beroep doen op de tandarts-geriatrie. Die is gespecialiseerd in mondzorg voor mensen met een complex ziektebeeld als gevolg van een combinatie van lichamelijke, geestelijke en/of sociale problemen. Hierdoor ondervinden zij belemmeringen in het zelfstandig functioneren in het dagelijks leven en een afname in kwaliteit van leven.

Dat kan van invloed zijn op de mondgezondheid van de geriatrische patiënt. De tandarts-geriatrie voert dezelfde preventieve en herstellende behandelingen uit als de reguliere tandarts, maar heeft daarnaast specifieke kennis van mondzorgproblemen kenmerkend voor ouderen en van de meest voorkomende ziekten bij ouderen en hun relatie met mondzorg. Verder heeft hij affiniteit en ervaring met ouderen, tijd om de oudere patiënt te behandelen en is zijn of haar praktijk toegankelijk voor mensen met een rolstoel of rollator.

Dit artikel is verschenen in ons magazine Mijn Gezondheidsgids – editie 1.