Mondzorg voor verstandelijk beperkten is maatwerk

Mensen met een verstandelijke beperking hebben vaker dan gemiddeld afwijkingen in de mond en vaak ook extreme tandartsangst. Dit vraagt om specialistische kennis. Mondhygiëniste Carla Gijzen en tandarts Irina Phoa-Provatoroff van Advisium (onderdeel van ‘s Heeren Loo) leggen uit welke specifieke problemen ze in hun werk tegen komen en hoe de mondzorg wordt geregeld.

Wat maakt het werk ingewikkeld?

Gijzen: “De cliënten werken niet altijd mee. Ze zijn onrustig of hebben moeite met aanraking, zeker in de mond. De monden zelf kunnen ook heel lastig zijn. Wat veel voorkomt is een droge mond, vanwege medicijngebruik of doordat mensen door hun mond ademhalen. Verder zien we vaker een afwijkende tandstand (een beugel is niet altijd mogelijk) en een mondmotoriek die veel te wensen over laat.”

Hebben jullie een speciale werkwijze voor verstandelijk beperkten?

Phoa-Provatoroff: “De doelgroep is bijzonder en dat kan wat inventiviteit vereisen. Het is belangrijk om als tandheelkundig team, heel rustig te blijven. Als ik merk dat de spanning oploopt, wissel ik vaak van instrument. Dat geeft de cliënt even de ruimte om te ontspannen. Als het echt niet gaat, kunnen we zelfs ook onder narcose behandelen. We werken hiervoor samen met een anesthesioloog.”

Wat doen jullie aan preventie?

Gijzen: “Heel veel. Alle cliënten met eigen tanden komen in ieder geval vier keer per jaar op controle. Of vaker als dat nodig is. Dan vraag ik aan de begeleider om de mondverzorging te demonstreren en geef daar weer aanwijzingen bij. Daarnaast ga ik langs bij woongroepen om tips en trucs over mondverzorging te geven en worden er tijdens groepsoverleggen klinische lessen gegeven. Bij de groep die zelfstandig langskomt en zelfstandig poetst neem ik de preventieve handelingen door met de cliënten zelf.”

Met wie werken jullie samen?

“Voor een gezonde mond is overleg met andere behandelaren belangrijk; de Arts voor Verstandelijk Gehandicapten, huisarts, logopedist, diëtist en orthopedagoog. De lijntjes zijn heel kort. We worden ook regelmatig gevraagd mee te kijken bij mensen met moeilijk verstaanbaar gedrag. Dit gedrag kan ook gelinkt zijn aan pijnklachten uit het mondgebied.”

Voor wie is jullie tandheelkundige zorg toegankelijk?

“Naast onze cliënten richten wij ons ook op mensen die elders de tandheelkundige boot missen. Dit kunnen mensen van collega-instellingen zonder tandheelkundige zorg zijn, thuiswonende verstandelijk beperkten, mensen met niet aangeboren hersenletsel of een lichamelijke beperking die niet in de reguliere praktijk terecht kunnen. Omdat wij op basis van tijdsvergoeding werken en niet op verrichtingenbasis, kunnen we hen ook helpen. Dit geldt ook voor lastig te behandelen kinderen.”