Hoe voorkom je RSI (Repetitive Strain Injury)?

Naar schatting lopen in Nederland twee miljoen mensen risico op wat in de volksmond bekend staat als muis- of tennisarm. Officieel wordt het Repetitive Strain Injury (RSI) genoemd. De verzamelnaam voor 23 aandoeningen die optreden bij overbelasting van spieren en gewrichten in de nek, schouders, armen, polsen en handen. In de Nederlandse gezondheidszorg wordt ook weleens de term KANS (Klachten aan arm, nek en/of schouder) gebruikt. RSI treedt voornamelijk op bij mensen die achter een computer werken, een sport beoefenen waarbij ze fijne motorische handelingen moeten verrichten of een instrument bespelen.

RSI begint vrij onschuldig en onopgemerkt, en wordt meestal afgedaan als een simpele blessure. Toch kan het zich op lange termijn manifesteren tot ernstige lichaamsklachten als chronische pijn en krakende gewrichten. Het is dus zaak om goed op de hoogte te zijn van de oorzaken, de risicogroepen en de waarschuwingssignalen van RSI.

De oorzaken van RSI

Omdat RSI een verzamelnaam is van verschillende aandoeningen kan er niet gesproken worden van één oorzaak. Doorgaans spelen er meerdere fysieke én psychologische factoren een rol. De klachten ontstaan bijvoorbeeld door constante spierspanning, waardoor er plaatselijke bloedvaten afgekneld kunnen raken. Hierdoor sterven er zenuwcellen af met een ontregeld zenuwstelsel als gevolg. Bij de kleinste spanning wordt er dan al via de hersenen een pijnprikkel doorgegeven.

Daarnaast kunnen psychische factoren ook een rol spelen; stress en hoge werkdruk worden al in verband gebracht met RSI. Dat bleek uit een onderzoek van de University of Manchester. Wetenschappers onderzochten daarvoor een groep van 1200 werknemers tussen de 18 en 65 jaar, en ondervonden dat psychologische factoren van grote invloed zijn op het verloop van de klachten. Een goede mentale gezondheid zorgt namelijk voor een ontspannen lichaamshouding, wat het risico op RSI vermindert.

De risicogroepen

RSI wordt vaak als een typische beroepsziekte gezien en professionals die zittend werk beoefenen (zoals kantoorwerkers) lopen een groot risico. Dit komt doordat computergebruik een fijne motoriek vereist. Daarbij is het soms ook lastig om de juiste werkhouding aan te nemen, wat dus ook voor caissières en lopende-bandmedewerkers geldt.

Postbodes, musici en slagers moeten ook vaak herhaalde fijne motorische handelingen verrichten, en bij professionele tennissers en golfers is dit bijvoorbeeld ook het geval. Toch is dit ziektebeeld niet uitsluitend werkgerelateerd. Uit een onderzoek van de Radboud Universiteit in 2007 bleek 70% (!) van studerend Nederland aan RSI-klachten te leiden. Wie tot één van deze risicogroepen behoort doet er dus verstandig aan om op de waarschuwingssignalen van RSI te letten.

De waarschuwingssignalen

RSI manifesteert zich doorgaans in drie fases; de beginnende, de gevorderde en de blijvende fase. Tijdens de beginnende fase ervaren RSI-patiënten meestal tintelingen, stijfheid of lichte pijn in de vingers of de handen. Deze klachten nemen af naarmate ze rust nemen of iets anders gaan doen, en zijn nog eenvoudig te verhelpen.

De gevorderde fase uit zich in sneller toenemende pijn die langer aanhoudt, ook tijdens rust of andere activiteiten. Daarnaast treedt er soms kracht- en controleverlies van de handen en armen op, wat de prestaties sterk beïnvloedt. Het is erg verstandig om tijdens deze fase ingrijpende maatregelen te treffen of professionele hulp te zoeken.

Bij de blijvende fase is RSI zo vergevorderd dat de klachten vaak de hele dag aanwezig zijn en uitstralen naar de nek en schouderbladen. Deze aanhoudende pijn kan ook slaapproblemen veroorzaken en maakt het bijna onmogelijk om nog normaal te kunnen presteren. Wanneer er geen professionele hulp wordt gezocht in deze fase kan er permanente schade optreden.

Bron: VU University Medical Centre, Trouw