Etalagebenen

Perifeer arterieel vaatlijden of in de volksmond ‘etalagebenen’ is een aandoening die zeker serieus genomen moet worden. Bij etalagebenen is sprake van vernauwing van slagaderen in één of beide benen. Daardoor is de toevoer van zuurstofrijk bloed beperkt en kunnen spieren in het been niet goed hun werk doen, met pijn als gevolg. Door even rust te nemen (even in de etalages van winkels kijken) verdwijnt de pijn weer. De medische term voor etalagebenen is ‘claudicatio intermittens’. De term Perifeer Arterieel Vaatlijden of afgekort PAV wordt eveneens gebruikt, maar feitelijk omvat PAV meer aandoeningen. Eén op de vijf Nederlanders van 50 jaar of ouder heeft last van etalagebenen.¹

Vier stadia van perifeer arterieel vaatlijden

De ziekte perifeer arterieel vaatlijden kent vier verschillende stadia.

• Stadium 1: er is sprake van een of meerdere vernauwingen, maar dankzij andere bloedvaten is de bloedtoevoer goed genoeg om er geen last van te hebben.
• Stadium 2: het typische beeld van etalagebenen. Na een stuk lopen ontstaat er een krampende pijn in het been. Afhankelijk van de plaats van de vernauwing in het bloedvat, zit die pijn hoger of lager in het been.
• Stadium 3: ook in rust en ’s nachts in bed is er pijn in het been, die alleen overgaat door het been naar beneden te laten hangen.
• Stadium 4: in dit geval is er geen of nauwelijks doorbloeding meer. Wondjes aan het been ontsteken snel en genezen niet of slecht, zodat ontstekingen makkelijk groter worden. Dit kan leiden tot het afsterven van weefsel.

Risicofactoren voor perifeer vaatlijden 

Een slechte leefstijl is een belangrijke risicofactor voor het ontstaan van claudicatio intermittens: roken, overgewicht en weinig lichaamsbeweging. Daarnaast zijn een hoge bloeddruk, verhoogd cholesterol en diabetes (suikerziekte) bekende risicofactoren voor etalagebenen. Een erfelijke aanleg kan eveneens een rol spelen. En ten slotte neemt het risico toe naarmate iemand ouder wordt. ^{1, 2, 4}

Gerelateerde artikelen

Etalagebenen

Corona en etalagebenen

Wat is de impact van de coronapandemie op patiënten met Perifeer Arterieel Vaatlijden (PAV)? Stellen mensen met etalagebenen een bezoek aan de huisarts en/of vaatchirurg uit? En zo ja, wat zijn daar dan de gevolgen van?

Etalagebenen

Krijg je pijn in je been tijdens het lopen? Ga naar de huisarts!

Het komt bij één op de vijf mensen ouder dan vijftig jaar voor: etalagebenen, in medische termen ook bekend als perifeer arterieel vaatlijden (PAV). Wat wijst erop dat jij dit…

Etalagebenen

Wat zijn etalagebenen, oftewel: wat is perifeer arterieel vaatlijden?

Perifeer arterieel vaatlijden (PAV), ook wel bekend als etalagebenen, komt redelijk vaak voor. Eén op de vijf vijftigplussers heeft er last van. En behóórlijk last. Want als je tijdens het…

Er zijn een aantal punten waaraan je perifeer arterieel vaatlijden kunt herkennen². De meest kenmerkende zijn:

• Krampende pijn in het been na een eindje lopen. De pijn verdwijnt weer bij rust.
• Koude voeten.
• Een verminderd of ‘doof’ gevoel in de benen.
• Slecht herstellende wondjes aan de voeten en afwijkingen aan de teennagels.

Een slagader kan ook acuut dicht gaan zitten. Plotselinge pijn in het been, ook bij rust, is dan het belangrijkste symptoom. Het is in dit geval belangrijk om met spoed een arts te bezoeken.

Cholesterol 

Vernauwingen in bloedvaten worden in grote mate veroorzaakt door cholesterol. Er bestaan twee soorten cholesterol: LDL en HDL. LDL is een risicofactor voor hart- en vaatziekten, HDL heeft daarentegen een gunstig effect omdat het cholesterol kan afvoeren. Een mens heeft een bepaalde mate van cholesterol nodig, maar te veel LDL is slecht voor de bloedvaten. Overtollig cholesterol gaat gemakkelijk zitten in de wanden van bloedvaten, die op die manier nauwer worden. Vernauwingen in slagaders zorgen ervoor dat zuurstofrijk bloed minder goed spieren en organen kan bereiken ⁸.

Een diagnose begint met een lichamelijk onderzoek, waaronder het meten van de bloeddruk. Een arts zal ook informeren naar risicofactoren, zoals andere aandoeningen (diabetes), leefstijl en roken². Voor een verdere diagnose zijn daarna verschillende mogelijkheden⁴:

• Doppleronderzoek. Door het verschil te meten van de bloeddruk in de arm en in de enkel, krijgt de arts een beeld van de bloeddoorstroming in de benen.
• Looptest. Tijdens een test op een loopband wordt het verschil in bloeddruk gemeten tussen arm en enkel, en kan bovendien worden bepaald hoe ver iemand kan lopen voordat kramp hem of haar dwingt te stoppen.

Deze onderzoeken leveren meestal genoeg informatie om de diagnose ‘etalagebenen’ te kunnen stellen. Mocht een behandelaar een bepaalde behandeling overwegen, zal hij of zij nog aanvullend onderzoek doen. Dit kan zijn:

• Met behulp van echografie kan een arts de locatie en mate van vernauwing vaststellen.
• Dankzij contrastvloeistof kunnen bloedvaten op röntgenbeelden zichtbaar worden, zodat een arts een goed beeld krijgt van de conditie van de beenvaten.
• Dit is een CT-onderzoek van de bloedvaten. Ook dit gebeurt met contrastvloeistof.
• Als CTA, alleen gaat het bij MRA om een MR-onderzoek. Met een MR-scan wordt een magnetisch veld opgewekt waarmee beelden van het inwendige van het lichaam gemaakt worden ². 

Gerelateerde artikelen

Etalagebenen

Bij vermoeden van etalagebenen: wat onderzoekt de huisarts?

Hoe onderzoekt de huisarts je als die vermoedt dat je etalagebenen hebt? Huisarts Mirthe Bakker vertelt welke test zij uitvoert als zij denkt dat een patiënt mogelijk aan perifeer arterieel…

Etalagebenen

Wanneer word je met etalagebenen doorverwezen naar het ziekenhuis?

Niet iedereen met etalagebenen wordt automatisch doorverwezen naar het ziekenhuis. Soms kan de huisarts je prima begeleiden. Een andere keer is het beter dat een vaatchirurg de behandeling overneemt. Huisarts…

Etalagebenen

Doorverwijzing naar het ziekenhuis met etalagebenen

Als de huisarts heeft geconstateerd dat je etalagebenen hebt, is het soms nodig dat je wordt doorverwezen naar het ziekenhuis. Daar zal een specialist je verder onderzoeken. Wat kan je…

Na het stellen van de diagnose claudicatio intermittens, heeft een arts een aantal verschillende mogelijkheden voor behandeling, afhankelijk van de ernst van de aandoening.³  Als er sprake is van een acute afsluiting van een bloedvat, is het zaak om zo snel mogelijk een vaatchirurg te bezoeken.

Stoppen met roken

Het advies om te stoppen met roken is de eerste stap en is ook een essentieel onderdeel van de behandeling bij perifeer arterieel vaatlijden. Stoppen met roken leidt niet direct tot een verbetering van de doorbloeding en de afstand die een patiënt kan lopen, maar zorgt er wel voor dat de ziekte zich minder snel uitbreidt en heeft ook een gunstig effect op andere hart- en vaatziekten.³ Nog afgezien van het feit dat roken in verband staat met veel andere ziekten. Er zijn verschillende programma’s om iemand te helpen te stoppen te roken. Daarnaast zal een arts de patiënt informeren over een gezonde leefstijl, met goede voeding en veel bewegen.

Looptraining

Over bewegen gesproken: een belangrijk onderdeel van de behandeling is looptraining. Wandelen en lopen is sowieso goed, maar in het geval van etalagebenen is looptraining onder begeleiding van een gespecialiseerde fysiotherapeut zelfs een essentieel onderdeel van de behandeling. Een looptraining onder supervisie van een fysiotherapeut is nog veel effectiever dan alleen een advies om meer te lopen.³ De fysiotherapeut zal eerst een looptest doen om helder te krijgen wat de maximale loopafstand is en hoe het staat met de algehele conditie. De looptraining bestaat uit een persoonlijk loopschema op basis van de looptest om twee tot drie keer per week te trainen. Een goede looptechniek is daarbij belangrijk. Samen met allerlei andere oefeningen om de conditie te verbeteren, zal het resultaat zijn dat de pijnklachten afnemen en de maximale loopafstand toeneemt. Het effect is merkbaar na ongeveer drie maanden en optimaal na minstens zes maanden.³ 

Voeten

Omdat de bloeddoorstroming in de benen verslechterd is, herstellen wonden veel minder goed. Met name de onderbenen en voeten zijn hier gevoelig voor. Door de slechtere genezing is er een hoger risico op huidproblemen en zwerende ontstekingen. Een pedicure en/of podotherapeut kan hierbij een helpende hand bieden.

Medicatie bij etalagebenen

Er is geen medicijn dat de vernauwing in de slagaderen kan genezen. Medicijnen kunnen er wel voor zorgen dat het risico op verdere toename van de ziekte en/of afsluiting van de slagaderen verkleind wordt. Daarmee wordt ook de kans op andere hart- en vaatziekten kleiner. Deze medicijnen zijn middelen tegen een hoge bloeddruk (antihypertensiva) en tegen een hoog cholesterol (LDL-cholesterolverlagers). Bloedverdunners zorgen ervoor dat de kans op vorming van bloedstolsels in de bloedvaten kleiner wordt. In eerste instantie wordt een zogenoemde bloedplaatjesremmer als bloedverdunner gebruikt.^{3, 5} Ook kan de specialist kiezen voor een zogenoemde Duale Antipatelet Therapy (DAPT): een combinatie van twee bloedplaatjesremmers. Een antistollingsmiddel plus een bloedplaatjesremmer behoort ook tot de mogelijkheden.

Operatie bij etalagebenen

Als aanpassing van de leefstijl, stoppen met roken en medicatie niet goed genoeg helpen, kan de vaatchirurg voorstellen een operatieve ingreep te doen. Er zijn verschillende mogelijkheden.

• Dotterbehandeling. Onder plaatselijke verdoving brengt een interventie-radioloog een katheter via de lies in de vernauwde slagader. Aan de katheter zit een klein ballonnetje, dat op de plaats van de vernauwing wordt opgeblazen. Zo wordt de vaatwand opgerekt en het bloedvat wijder, zodat de doorstroming verbetert.
• Plaatsen van een stent. Als een dotterbehandeling niet afdoende werkt, kan de vaatchirurg voorstellen om een stent te plaatsen. Een stent is een klein, uitvouwbaar metalen buisje van gaas, dat op de plek van de vernauwing wordt geplaatst om het bloedvat open te houden. Er zijn verschillende types stents. De meest gebruikte zijn:
  • Bare stent. Dit is een metalen stent.
  • Gecoverde stent. Hierbij zit een klein laagje medicatie op het metaal, dat voorkomt dat de stent dichtslibt.
• Bypassoperatie. De vaatchirurg maakt bij deze ingreep als het ware een omleiding (bypass) om de vernauwing heen. Dat gebeurt met een ader elders uit het lichaam, die vrij makkelijk gemist kan worden. Ook kan de vaatchirurg een kunststof vaatprothese gebruiken.
• Endarteriëctomie. Bij deze ingreep maakt de vaatchirurg de vernauwde slagader open om de binnenkant van het vat als het ware schoon te schrapen. Hierna maakt de vaatchirurg het bloedvat dicht met een patch (kunststof inzetstuk) of een stukje van een eigen ader ².

Gerelateerde artikelen

Etalagebenen

Etalagebenen behandelen met looptraining

Etalagebenen kenmerken zich onder andere door een stekende krampende pijn in één of beide benen tijdens het lopen, of vermoeidheid of een ‘doof’ gevoel. Door even te rusten (bijvoorbeeld door in de etalage van winkels te kijken) verdwijnt deze pijn weer, vandaar de term ‘etalagebenen’. Met looptraining onder supervisie van een gecertificeerde fysiotherapeut kan de patiënt de aandoening zelf gunstig beïnvloeden.2 In dit artikel vertellen we meer over looptraining als onderdeel van de therapie tegen etalagebenen of claudicatio intermittens, zoals de medische term is.

Etalagebenen

De medicatiemogelijkheden van de vaatchirurg bij etalagebenen

Een vaatchirurg heeft verschillende mogelijkheden met medicatie voor, tijdens en na een operatie bij Perifeer Arterieel Vaatlijden. Daarnaast zijn onlangs wetenschappelijke studies afgerond naar de werking van een antistollingsmiddel in combinatie met een bloedplaatjesremmer. Vaatchirurg dr. Michiel Warlé geeft een toelichting.

Etalagebenen

Goede informatie over perifeer vaatlijden voor patiënten nodig

Om met een arts te bespreken welke medicatie passend is, is het voor mensen met etalagebenen of Perifeer Arterieel Vaatlijden (PAV) aan te raden zich goed te informeren. Maar de medicatie voor antistolling (in de volksmond bloedverdunners genoemd) is best ingewikkeld.

Etalagebenen

Wat je als patiënt kunt doen om goed met medicatie voor etalagebenen om te gaan

Weten mensen met Perifeer Arterieel Vaatlijden (PAV) goed hoe zij preventief met hun ziekte en medicatie om moeten gaan? Huisartsen en vaatchirurgen vragen zich dat af. En vaak is er een groot verschil tussen ‘weten’ en ‘doen’.

Etalagebenen

Perifeer Arterieel Vaatlijden: is het nodig om preventief medicatie te gebruiken?

Zo gauw de diagnose ‘Perifeer Arterieel Vaatlijden’ is gesteld, is het nodig om medicatie voor te schrijven om te voorkomen dat de aandoening zich verder uitbreidt. Hoe het precies zit met medicatie rondom een operatie aan vaten in de benen, vertelt vaatchirurg dr. Michiel Warlé.

Etalagebenen

Etalagebenen: therapietrouw is essentieel

Voor veel chronische aandoeningen geldt dat therapietrouw essentieel is. Therapietrouw wil zeggen dat de patiënt zijn of haar behandeling uitvoert zoals dat met de behandelaar is afgesproken. Door een goede therapietrouw heeft een patiënt de grootste kans dat het gewenste effect van de behandeling, zoals verbetering van de gezondheid van patiënt en/of vermindering van het risico op complicaties en uitbreiding van de ziekte, wordt gehaald. Het succes van de behandeling is dus mede afhankelijk van de mate van therapietrouw. Dat geldt ook voor mensen met etalagebenen, in de medische wereld claudicatio intermittens genoemd.

Etalagebenen

Hoe werken de medicijnen tegen etalagebenen?

Bij de diagnose etalagebenen krijg je meestal medicijnen voorgeschreven. Maar hoe werkt die medicatie precies? Dokter Nasseri volgde als huisarts een extra opleiding in hart- en vaatziekten en weet dus…

Etalagebenen

Etalagebenen? Besluit samen met de dokter welke behandeling voor jou werkt!

De beste behandeling bij etalagebenen is goed voor jezelf zorgen. Dus vanaf nu staat je gezondheid op één! Dat wil zeggen: stoppen met roken in het geval dat je rookt,…

Etalagebenen

De beste behandeling bij etalagebenen? Gezonder gaan leven!

Je hebt het vast al gehoord van de dokter toen je de diagnose etalagebenen kreeg. Het enige wat écht helpt, is gezond leven. Dus stoppen met roken in het geval…

Etalagebenen

Het slikken van medicijnen bij etalagebenen

Net als stoppen met roken en (al dan niet begeleid) dagelijks flink wat stappen te maken, is het bij etalagebenen belangrijk om je medicijnen trouw in te nemen. Je zal…

Etalagebenen

Wat adviseert de dokter bij etalagebenen?

Bij etalagebenen geeft de dokter drie adviezen: start met lopen, stop met roken en begin met gezond eten. “Jezelf gezonder maken, is de allerbeste behandeling, beter dan een operatie ooit…

Etalagebenen

Opereren bij etalagebenen: “Alleen als het écht niet anders kan”

Bij etalagebenen, of in medische taal perifeer arterieel vaatlijden, geeft deze arts er de voorkeur aan om liever niet te opereren. Dat klinkt misschien bijzonder, maar prof. dr. Frans Moll,…

Etalagebenen

Wat zijn de mogelijke behandelingen bij etalagebenen?

Als het om etalagebenen gaat, mag je prof. dr. Moll een bijzondere vaatchirurg noemen. Want patiënten met perifeer arterieel vaatlijden (PAV) opereert hij liever niet. Geen stent of bypass kan namelijk…

Etalagebenen

Welke specialisten denken mee over de behandeling van etalagebenen?

De behandeling van etalagebenen verschilt per patiënt. Soms leeft iemand al hartstikke gezond en zal het dus niet zoveel uitmaken wanneer je looptraining, afvallen en stoppen met roken aanbeveelt. Want…

Een hart- of vaatziekte heeft veel impact op het mentale welzijn van de patiënt in kwestie. Psychische problemen als angst en depressie liggen op de loer en komen veel voor bij mensen met een hart- of vaataandoening. Zo’n 20 procent van deze patiënten kampt met dergelijke problemen. Een psycholoog kan een rol spelen in het verhelpen en voorkomen van deze klachten. Lotgenotencontact is eveneens waardevol. De website van de Harteraad is een waardevol bron. Er zijn ook zogenoemde Hart & Vaatcafés, waar patiënten met elkaar hun verhaal delen en samen sporten. Voldoende kennis van de aandoening en het belang van het goed en tijdig innemen van medicatie is één van de middelen om de mentale weerbaarheid op te bouwen. Hier is een belangrijke rol voor de huisarts weggelegd. Sowieso is de huisarts of eventueel de POH (Praktijk Ondersteuner Huisarts) de aangewezen persoon voor controles en informatie.

Gerelateerde artikelen

Etalagebenen

Weer terug bij de huisarts na ziekenhuisbehandeling etalagebenen

Huisarts Mehrzad Nasseri komt het af en toe tegen in zijn praktijk; een patiënt met etalagebenen. Sommige patiënten stuurt hij door naar de specialist, waarna de behandeling in het ziekenhuis…

Etalagebenen

Meer weten over etalagebenen? Check deze websites!

Huisarts Mehrzad Nasseri blijft het lastig vinden; je hebt per patiënt maar tien minuten waarin je een heleboel wilt uitleggen. Zeker als het om etalagebenen gaat, perifeer arterieel vaatlijden (PAV)…

Etalagebenen

Wat kan je zelf doen als je etalagebenen hebt?

Vervelend als je gehoord hebt dat je etalagebenen hebt. Maar er is gelukkig ook goed nieuws! Want dit is bij uitstek dé aandoening waar niet de dokter, maar vooral jijzelf…

1. https://www.thuisarts.nl/etalagebenen
2. NHG (Nederlands Huisartsen Genootschap)-Standaard Perifeer arterieel vaatlijden 2014. https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/perifeer-arterieel-vaatlijden
3. NHG (Nederlands Huisartsen Genootschap)-Standaard Perifeer arterieel vaatlijden 2014. https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/perifeer-arterieel-vaatlijden#volledige-tekst-richtlijnen-beleid
4. https://www.hartstichting.nl/getmedia/02930814-9932-4910-bef3-0f3f0e586cb7/brochure-hartstichting-etalagebenen.pdf
5. Richtlijn Perifeer Arterieel Vaatlijden; Federatie Medisch Specialisten; 2016. https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/perifeer_arterieel_vaatlijden_pav/pav_-_startpagina.html.
6. https://harteraad.nl/aandoeningen/etalagebenen-claudicatio-intermittens/
7. https://harteraad.nl/ruim-eenderde-van-mensen-met-hart-en-vaataandoening-last-van-verminderd-mentaal-welbevinden-in-coronatijd/
8. https://www.hartwijzer.nl/ldl-cholesterol.