Hartfalen: een stijgend aantal patiënten

Als het hart zijn werk niet meer goed kan doen, spreken we van hartfalen. Hartfalen wordt op zijn beurt veroorzaakt door een beschadiging van het hart, door een doorgemaakt hartinfarct of andere aandoeningen. De prognose is slecht.

Wat is hartfalen?

Hartfalen wil zeggen dat de pompfunctie van het hart verminderd is, met als direct gevolg dat niet genoeg bloed door het lichaam wordt gepompt. Systolisch hartfalen komt het meest voor. Bij deze vorm trekt de hartspier niet goed genoeg samen, zodat het hart per slag minder bloed rondpompt dan een gezond hart. De tweede vorm is diastolisch hartfalen.

Doordat het hart zich niet goed ontspant, kan het zich minder goed met bloed vullen. Daardoor is er minder bloed beschikbaar om rond te pompen. In feite is het een verzamelnaam voor verschillende verschijnselen en klachten. Deze klachten ontstaan vaak als de hartspier door een beschadiging -meestal als gevolg van een hartinfarct- het bloed niet goed door het lichaam kan pompen.

Ook een langdurig hoge bloeddruk, infectieziekte in het hart of defecte hartkleppen kunnen een dergelijke beschadiging veroorzaken. Ieder jaar krijgen 35.000 Nederlanders er last van; het totaal bedraagt ongeveer 180.000 patiënten.

Wat zijn de klachten?

Doordat het hart het bloed niet goed uitpompt, ontstaan allerlei klachten. Het lichaam gaat bijvoorbeeld vocht vasthouden, met name rond de enkels. Als het bloed zich voor het hart in een file moet bewegen, gaat de druk in de bloedvaten van de longen juist omhoog, met kortademigheid en prikkelhoest als gevolg.

Meer dan tweederde van de mensen met hartfalen ervaart ernstige beperkingen bij lichamelijke activiteiten. Omdat de klachten, zeker voor oudere mensen, tamelijk alledaags zijn, ontstaat in veel gevallen een patient delay: het duurt lang voordat mensen met hun klachten naar een arts gaan.

Hartfalen anno 2016

Met goede medicatie en aanpassing van de levensstijl kunnen klachten flink afnemen en de kwaliteit van leven verbeterd worden. En belangrijk, want de prognose is bijzonder slecht. Patiënten met klachten in rust hebben een kans van 65 procent om binnen een jaar te overlijden. Mensen met uitsluitend klachten bij inspanning hebben 50 procent kans om binnen vijf jaar te overlijden.

Met de dubbele vergrijzing en toename van ziektes als diabetes, COPD en obesitas, stijgt de kans op aandoeningen die weer tot hartfalen kunnen leiden. Een hartinfarct is anno 2016 allang niet meer per se fataal: meer en meer mensen lopen om die reden met een beschadigd hart rond, wat de kans op hartfalen op den duur eveneens doet stijgen.