Gedragsverandering is de sleutel bij hart- en longrevalidatie

Hart- en longrevalidatie verminderen de ziektelast, verbeteren de kwaliteit van leven en kunnen mogelijk zelfs leiden tot een significante sterftereductie. Deze niet-medicamenteuze behandeling is relatief onbekend maar de mogelijkheden binnen een poliklinisch of klinisch revalidatieprogramma zijn enorm. “Wij moedigen patiënten aan om hun fysieke en mentale revalidatie te gebruiken als een kruispunt in hun leven”, stelt dr. Johan Brügemann, hartspecialist bij locatie Beatrixoord van het UMCG Centrum voor Revalidatie. “Gedragsverandering is de sleutel om in de toekomst zo goed en lang mogelijk uit handen van de dokters te blijven.”

Welke behandelaren begeleiden de patiënt tijdens het revalidatie-programma?

Brügemann: “De medisch specialist, cardioloog of longarts is de hoofd-behandelaar. In het team werken daarnaast ook verpleegkundig specialisten, een casemanager, een psycholoog, maatschappelijk werker, fysiotherapeut, bewegingsagoog, ergotherapeut, beeldend therapeut en een diëtiste. Op consultatie-basis kan het team worden uitgebreid met bijvoorbeeld een psychiater of revalidatiearts, internist, endocrinoloog, of arbeidsreintegratiespecialist.”

Het gaat dus niet alleen om het fysieke deel. Hoe belangrijk is het mentale deel van de revalidatie?

“In feite is dat net zo belangrijk als het fysieke deel”, vertelt longarts dr. Johan Wempe. “Als je last hebt van een ernstige longaandoening kun je ook heel angstig zijn. Die angst remt je in het ondernemen van activiteiten, in het adequaat reageren op problemen of het veranderen van de leefstijl. En als je boos en depressief bent omdat je niet meer alles kunt wat je wilt, dan is het heel belangrijk om daar uiting aan te geven en mee te leren omgaan.”

Krijgt iedereen eenzelfde programma aangeboden?

Wempe: “Zeker niet, het gaat altijd om een programma op maat. Aan de hand van een assessment bepaalt de patiënt wat zijn of haar doelen zijn. Wat kan en wil hij of zij bereiken en wat moet daarvoor veranderd worden?” Brügemann: “Wij vragen én meten waar de schoen wringt. Belangrijk is ook om te leren omgaan met de beperkingen en haalbare doelen te stellen voor na de revalidatie. Een doel kan bijvoorbeeld zijn: fietsen naar het dorp of de stad om zelfstandig te blijven. Dan oefenen wij dat met de patiënt.”

Komen alle hart- en longpatiënten in aanmerking voor dit programma?

Wempe: “In Nederland zijn er eerste-, tweede- en derdelijns centra. De huisarts kan mensen met niet al te ernstige klachten verwijzen naar een gespecialiseerd fysiotherapeut. Is de fysieke conditie van de patiënt ernstiger, dan bieden de meeste ziekenhuizen een revalidatieprogramma dat wordt verzorgd door gespecialiseerde fysiotherapeuten en verpleegkundigen. Als er echt sprake is van een zeer ernstige chronische en complexe aandoening, dan kunnen longartsen patiënten doorverwijzen naar één van de vijf longcentra in Nederland, zoals locatie Beatrixoord, waar alle disciplines aanwezig zijn. Na het afronden van een programma aldaar kunnen mensen voor nazorg weer terug naar de tweedelijns en eerstelijns centra. Die nazorg is van groot belang voor behoud van resultaten.”

Wat is het voordeel van deze centra?

Brügemann: “Patiënten kunnen zowel klinisch als poliklinisch behandeld worden. Bovendien zijn, zeker bij de universitaire centra, alle behandeldisciplines beschikbaar. Ook belangrijk is dat in Beatrixoord ergometrie, longfunctie en echocardiografie verricht kan worden. Tenslotte is er een laboratorium, kunnen pacemakers of ICD’s uitgelezen worden en kan door middel van een 24-uurs ecg (hartfilmpje) een Holteronderzoek verricht worden.”