Coronair vaatlijden vraagt aandacht

Bij coronair vaatlijden is er sprake van vernauwing of blokkade van de kransslagaders. Het is belangrijk om op tijd de signalen te herkennen en sterk in te zetten op preventie. “Het is een ziekte die om aandacht vraagt, vooral voor bepaalde risicogroepen is er ruimte voor verbetering”, vertelt cardioloog prof. dr. Arnoud van ’t Hof (MUMC).

Ontstekingsreactie tussen lagen vaatwand

Vaatlijden heeft vrijwel overal in het lichaam dezelfde oorzaak, vertelt Van ’t Hof: het heeft alles te maken met verdikkingen in de vaatwand, of het nu in het been of in de kransslagader plaatsvindt. Deze verdikkingen worden voornamelijk veroorzaakt door een ontstekingsreactie tussen de lagen van de vaatwand. Door de ontstekingsreactie beschadigt de vaatwand en hopen er afweercellen op. Dit leidt tot een vernauwing, angina pectoris (pijn op de borst) of een volledig infarct.
Volgens van ‘t Hof zijn kransslagaderen het gevoeligst. “De oorzaak hiervan nog niet helemaal duidelijk: de kransslagaderen moeten hard werken, ze moeten immers het hart, de motor van het lichaam, draaiende houden. Daarom gaat er veel zuurstofrijk bloed door deze aderen, en staan ze onder hogere druk.”

Welke verschillen zijn er tussen mannen en vrouwen?

Het is belangrijk om te kijken hoe coronair vaatlijden zich verschillend voordoet bij mannen en vrouwen. Mannen hebben over het algemeen een verdikking op één plek, terwijl vrouwen vaak over de hele lengte van het bloedvat heen te maken hebben met een vernauwing. Bovendien vertonen zij vaker erosie: in plaats van één grote scheur, wat gebruikelijker is bij mannen, vertonen de vaten van vrouwen met coronair arterieel vaatlijden vaak vele kleine scheurtjes. Dit leidt vaak tot niet één infarct, maar juist meerdere kleine infarctjes. Omdat de vaten van vrouwen vaak niet één duidelijke vernauwing vertonen, is het moeilijker om vast te stellen dat zij schade hebben, vertelt Van ’t Hof. “Dan laat de contrastvloeistof niet een duidelijke instulping zien, maar is het hele vat wat nauwer. ‘Dat valt allemaal wel mee’, willen cardiologen dan nog wel eens stellen, omdat zij niet altijd weten dat dit bij vrouwen ernstiger kan zijn dan bij mannen.”

Dit verschil uit zich ook in de klachten. Bij een vat dat over de hele lengte vernauwd is, is het moeilijker om genoeg zuurstof te krijgen bij inspanning. “Vrouwen zijn vaak kortademig, bijvoorbeeld wanneer zij de trap op lopen”, vertelt Van ’t Hof. Mannen met angina pectoris, daarentegen, hebben vaak veel duidelijkere klachten: “Een beklemmend gevoel op je borst, haast alsof er een olifant op zit, en pijn die uitstraalt naar de linkerarm. Deze mannen kunnen dan echt even niet meer verder. Wanneer zij even stoppen en rusten, zakt het gevoel weer weg”, aldus Van ’t Hof.

Hartinfarct

Na te lang wachten met een angina pectoris, kan een hartinfarct ontstaan. De ontstekingsreactie leidt tot een scheuring van de binnenste laag van de vaatwand, en de bloeding die ontstaat leidt vaak tot een stollingsreactie. Een bloedpropje dat verderop vast komt te zitten, is het gevolg: het hartinfarct is een feit. “Dan is er haast geboden”, zegt Van ’t Hof. “Dit kan namelijk een ritmestoornis, en vervolgens een acute hartstilstand veroorzaken.”
In Nederland is het gelukkig goed geregeld wanneer een hartinfarct zich voordoet. “Dankzij de vele campagnes weten de meeste mensen inmiddels dat ze direct 112 moeten bellen”, vertelt Van ’t Hof. Ook zijn de hulpmiddelen, zoals een AED, steeds beter beschikbaar en zijn er steeds meer mensen die reanimatie kunnen toepassen. “Ook het stoppen met roken in de horeca heeft tot een significante daling van hartinfarcten geleid”, vertelt Van ’t Hof. “Preventie doet wonderen: meer bewegen, niet roken, gezonder eten en minder stress.”

Coronair vaatlijden bij risico groepen

Kan er nog iets beter? “Ja, ondanks dat het heel goed gaat, valt er nog wel iets te winnen”, zegt Van ’t Hof. “Sommige risicogroepen kunnen we nog beter in de gaten houden. Het gaat bijvoorbeeld om mensen die al eerder last hadden van coronair lijden. Zij zijn vaak moeilijk te motiveren om hun leven rigoureus om te gooien: meer sporten, beter eten, minder roken en gedisciplineerd hun medicijnen slikken.” Ook mensen met risicoaandoeningen zijn gebaat bij meer aandacht. “Reumatische ziektes, bijvoorbeeld, zorgen voor een constante ontstekingsreactie in het lichaam. Dit kan ook ontstekingen in de kransslagaderen in stand houden. Hetzelfde geldt voor ziektes als diabetes of psoriasis.”