De regie over je eigen werkgeluk

Deelnemers aan de moderne arbeidsmarkt kunnen niet simpelweg achterover leunen. Een baan voor het leven bestaat niet meer en functieomschrijvingen en verwachtingen lijken iedere vijf jaar te veranderen. In een dergelijke dynamische omgeving moet elk individu zelf de regie nemen over zijn loopbaan. “Want, als je geen eigen plan hebt, wordt je onderdeel van het plan van een ander”, vat Hans Boer samen, directeur en executive coach bij Van Ede & Partners. Zonder eigen plan neemt de kans op een vervullende loopbaan af. Maar wat is vervulling en hoe bereikt men het?

Een vervullende carrière behelst meer dan ‘doen wat je leuk vindt’. Kunt u dit toelichten?
“Het idee ‘als je doet wat je leuk vindt, hoef je nooit te werken’, is in mijn ogen een misvatting. Daarmee bedoel ik niet dat je geen plezier zou moeten halen uit je werk, maar als je alleen daarop focust, geeft dat onvoldoende richting. Datzelfde geldt voor de gedachte dat je je passie moet volgen. Iemand vertelde me dat haar dochter al drie jaar op zoek is naar haar passie, maar ‘hem nog steeds niet gevonden heeft’. Met als gevolg dat ze buitengewoon ongelukkig is en overweegt te stoppen met haar studie. Het concept passie klinkt goed, maar is in de praktijk niet voor iedereen werkbaar.”

Gelukkig op het werk

Wat maakt wel gelukkig op het werk?
“Meerdere factoren dragen daaraan bij. Het gevoel ertoe te doen, ergens goed in zijn, plezierige sociale contacten, en een zekere mate van autonomie. Bovenal worden mensen gelukkig wanneer ze waarde toevoegen aan het leven van anderen. Dat kan op veel verschillende manieren. Bijvoorbeeld in een verzorgend beroep, als leraar of als journalist, maar ook als kunstenaar. In een aantal beroepen of functies kan het lastiger zijn om die waarde te zien, bijvoorbeeld wanneer je het gevoel hebt een radartje te zijn middenin andere radartjes in een groot bedrijf. Dan vragen mensen zich af waarom ze eigenlijk doen wat ze doen.

Een onderzoek van Schouten en Nelissen toonde in 2017 aan dat vier op de tien ondervraagde medewerkers dat gevoel hadden: zij ervoeren hun werk als niet zinvol. Dat zijn er ontzettend veel. Daarin herken je duidelijk de trend dat mensen niet enkel belang hechten aan werken, maar aan hoe zinvol dat werk is. Hoe zinvol werk eruitziet, mag iedereen voor zichzelf bepalen. Sterker nog, die verantwoordelijkheid moet iedereen zelf nemen: je hebt je eigen loopbaan in de hand.”

Regie nemen

Hoe doet men dat in de praktijk, regie nemen?
“Iedereen op zoek naar regie over zijn loopbaan zou de volgende drie stappen mogen zetten:

• 1. Onderzoek je verlangen, maak het concreet en schrijf het op.
• 2. Vraag jezelf af of datgene wat je wil ook past bij je talenten.
• 3. Zo ja, span je dan echt in. Investeer tijd en geld om te kunnen excelleren in datgene wat je wil.

De eerste stap vereist het beantwoorden van een aantal lastige vragen. Je moet bedenken wat je wil bereiken, wat je wil betekenen en hoe je herinnerd zou willen worden. Bij de tweede stap is het belangrijk je te realiseren dat we iets eerder leuk vinden als we er al van nature goed in zijn.

Tegelijkertijd is het essentieel dat je je blijft ontwikkelen, vandaar de derde stap. In deze snel veranderende wereld moet je als professional meer tijd investeren om bij te blijven. Zorgen dat je goed bent in wat je doet, dat maakt werk niet alleen leuker, maar zorgt er ook voor dat je meer keuzes en mogelijkheden hebt in de markt. Zo blijft de regie in eigen hand.”

Welke valkuilen ziet u voor mensen op zoek naar een vervullende loopbaan?
“Een groot deel van de mensen die ontevreden zijn met hun baan kan ingedeeld worden in twee categorieën: snuffelaars en bijters. Snuffelaars betreden de arbeidsmarkt met de vraag: ‘Wat heeft dit bedrijf mij te bieden: heb ik interessante collega’s en kan mijn manager mij helpen mijn ambities te verwezenlijken?’ Deze instelling leidt onvermijdelijk tot teleurstelling. In de praktijk is de impact van een nieuwe werknemer op een bedrijf, en andersom, in het begin vrij klein.

Aan de andere kant zijn er de bijters. Dat zijn mensen die een baan aannemen en zich onmiddellijk een slag in de rondte werken. Ze zijn enkel bezig resultaten te boeken, zonder na te denken over wat ze willen. Deze mensen geven eigenlijk veel te veel aan een organisatie, en verliezen hun eigen wensen daarbij uit het zicht. Dit zijn twee extremen, maar je ziet het gebeuren: snuffelaars die van baan blijven wisselen omdat het steeds niet leuk is, en bijters die zich zozeer vastbijten in een baan dat ze een groot risico lopen op een burn-out.”

Loopbaancoach inschakelen

Wanneer is het zinvol om een loopbaancoach in te schakelen?
“Wanneer je al langere tijd rondloopt met een gevoel niet gelukkig te zijn in je werk, en het niet lukt om te bedenken wat je daaraan kunt doen. Als je lange tijd ergens werkt, raak je verkokerd. Eventuele oplossingen of mogelijkheden buiten je huidige werk om zie je niet meer zo goed. Dat is het moment waarop je bij een loopbaancoach kunt aankloppen.”

Wat kunnen jullie betekenen?
“Het eerste wat wij doen in onze begeleidingstrajecten is mensen nieuwe perspectieven bieden. De wereld blijkt dan vaak veel groter dan iemand zich realiseerde. Vervolgens is het van belang dat iemand leert om zichzelf actief af te vragen hoe een vervullende carrière er voor hem of haar zou kunnen uitzien. Vaak stellen mensen die vraag helemaal niet. Een volgend punt dat naar voren komt is: waar ben je goed in? Iedereen met ook maar een beetje werkervaring heeft kennis en vaardigheden opgedaan. De vraag is wat jij specifiek te bieden hebt; welke vragen binnen een organisatie of de maatschappij kan juist jij goed beantwoorden?

Samengevat is het bij aanvang van een loopbaancoachingstraject belangrijk dat de luiken worden opengezet. Pas dan kan iemand weer vrij kijken naar wat er mogelijk is en zich bewust worden van wat hij in huis heeft. Dergelijke trajecten zijn bij ons bijna altijd succesvol, deels vanwege de kwaliteit die wij bieden. Het heeft echter ook te maken met het feit dat ook schijnbaar ingewikkelde loopbaanvraagstukken met de juiste hulp vaak uitstekend op te lossen zijn. Net zoals je bij een complexe juridische vraag na een gesprek met een advocaat beter weet wat je moet doen, geldt dat in ons vak ook. Mensen hoeven niet jaar in jaar uit werk te doen wat ze niet leuk vinden omdat ze geen idee hebben wat het alternatief is. Dat is niet nodig.”