Het placebo-effect kan een gebroken hart lijmen

Liefdesverdriet door een verbroken relatie? Slechts geloven dat je iets doet om over je ex heen te komen kan al helpen. Dit blijkt uit een nieuw onderzoek dat als eerste het placebo-effect op gebroken harten heeft gemeten. De resultaten hiervan zijn in de Journal of Neuroscience gepubliceerd.

Onderzoek naar het placebo-effect

Het onderzoek van de University of Colorado Boulder heeft de neurologische en gedragsverandering van het placebo-effect bij een groep vrijwilligers gemeten. Deze testpersonen kwamen allemaal ongewild uit een recent verbroken relatie.

“Het verbreken van een relatie is emotioneel een van de meest negatieve ervaringen ervaring die een mens kan hebben; het kan de bakermat zijn van psychologische problemen,” zegt Leonie Koban. Ze is postdoctoraal onderzoeksassistente bij de universiteit.

Koban wijst erop dat hartenpijn geassocieerd wordt met een twintigvoudig risico op het ontwikkelen van depressie in het daaropvolgende jaar. “We ontdekten in ons onderzoek dat placebo’s van invloed kunnen zijn bij het verminderen van de pijn.”

Onderzoeksmethode

De onderzoekers verzamelden 40 vrijwilligers die in het half jaar daarvoor hun hart hadden gebroken. Ze werden gevraagd foto’s van hun ex en foto’s van een goede vriend(in) van hetzelfde geslacht mee te nemen.

De deelnemers kregen vervolgens tijdens een functionele MRI-scan beelden te zien van hun ex. Daarnaast moesten ze het moment herinneren waarop de relatie verbroken werd. Vervolgens zagen ze beelden van hun vriend(in) en werden ze onderworpen aan een lichte fysieke pijnprikkel.

Terwijl deze stimuli afwisselend herhaald werden, moesten de testpersonen beoordelen hoe ze zich voelden op een schaal van één tot vijf. Ondertussen werd hun hersenactiviteit gemeten.

Bevindingen

De hersengebieden die oplichtten tijdens fysieke en emotionele pijn vertoonden vergelijkbare patronen. Dit alleen al is een belangrijke boodschap voor mensen met een gebroken hart, zegt hoofdonderzoeker Tor Wager. “Weet dat je pijn ook op neurochemisch gebied echt is”.

De testpersonen kregen vervolgens een neusspray met een simpele zoutoplossing. De ene groep werd verteld dat het een krachtige pijnstiller was voor emotionele schade, en de andere groep kreeg de waarheid te horen. Daarna werd de test in de fMRI-machine herhaald, met als gevolg dat de placebogroep minder fysieke en emotionele pijn ondervond. Hun hersenen reageerden ook anders bij de beelden van hun vorige partners.

Activiteit in de dorsolaterale prefrontale cortex, een hersengebied dat geassocieerd wordt met het reguleren van emoties, werd sterk verhoogd. En hersengebieden die gelinkt zijn aan afwijzing waren juist minder actief. Na de placebo werd er bij de deelnemers ook een verhoogde activiteit gemeten in het periaqueductale grijs. Dit gebied in de hersenstam speelt een sleutelrol in het reguleren van pijnstillende hersenchemicaliën (opioïden) en neurotransmitters als dopamine.

Conclusies

Hoewel de onderzoekers niet hebben gekeken of de placebo de vrijgave van deze chemicaliën stimuleert, vermoeden ze wel dat dit het geval is. “De huidige consensus is dat positieve verwachtingen invloed hebben op hersenactiviteit in de prefrontale cortex. Dit beïnvloedt processen in de hersenstam die hersenchemicaliën als opioïden en dopamine vrijgeven,” stelt Wagner.

Voorgaande onderzoeken hebben aangetoond dat het placebo-effect op zichzelf depressie niet kan verminderen. Het zou alleen de werking van antidepressiva kunnen versterken. “Slechts het feit dat je iets voor jezelf doet dat je hoop geeft, kan al een impact hebben,” legt Wagner uit. “In sommige gevallen kan de werkzame stof in het medicijn minder uitmaken dan we voorheen dachten.”

De onderzoekers zeggen dat de bevindingen niet alleen hebben geholpen om te begrijpen hoe emotionele schade zich verhoudt tot de hersenen. Het leert mensen ook om de kracht van verwachting in hun voordeel te gebruiken. Koban: “Wat steeds duidelijker wordt, is dat verwachtingen en voorspellingen een sterke invloed hebben op hoe wel ons voelen en wat we waarnemen.”