Snel ingrijpen kan Korsakov voorkomen

Een man van rond de 60 jaar meldt zich met een pijnlijke pols bij de huisarts. Hij is gevallen, kan niet meer lopen, maar is ook ernstig verward en ziet er zwaar verwaarloosd en vermagerd uit.
De huisarts weet dat de man worstelt met zwaar alcoholgebruik. “Dan moeten alle alarmbellen gaan rinkelen”, zegt zorgprofessional Miriam Akrarry.
“Een arts kan in dit stadium namelijk nog voorkomen dat de patiënt het syndroom van Korsakov ontwikkelt.”

Vaak wordt Korsakov niet op tijd herkend. Wat is hiervan de oorzaak?

“Dat komt mede doordat alcohol sociaal geaccepteerd is. Vaak komen mensen door een andere oorzaak bij de huisarts of eerste hulp, bijvoorbeeld als ze zijn gevallen. Die persoon wordt behandeld aan zijn letsel, maar overige signalen ontgaan veel hulpverleners. De symptomen, zoals ernstige verwardheid, ernstige verwaarlozing, niet meer eten en niet meer kunnen lopen, worden niet altijd herkend als behorende bij de ziekte van Wernicke, het voorstadium van Korsakov. Door daar aandacht voor te vragen hopen we dat hulpverleners de acute signalen van Wernicke sneller signaleren.”

Korsakov is ongeneeslijk, kunnen mensen dan wel worden behandeld?

“Vaak wordt Korsakov vergeleken met dementie, omdat er bij beide sprake is van geheugenverlies. Maar dementie is progressief, terwijl mensen met Korsakov bij juiste behandeling stabiel blijven. De behandeling richt zich daarom ook op lichamelijk herstel, stabiliseren van cognitieve, psychische en psychiatrische stoornissen en herstel van onafhankelijkheid en zelfstandigheid van de bewoner. We kijken naar wat iemand nog kan doen en ondersteunen hem (of haar) daarbij, zodat hij een zinvol bestaan kan leiden en onderdeel kan blijven van de maatschappij. Zo werken bewoners momenteel mee in een pop-up restaurant. Ook runnen zij een winkel met zelf opgeknapte meubels en hebben zij een eigen fietsenwerkplaats. Het wonen met zoveel mogelijk eigen regie staat centraal.”

“We willen benadrukken dat het vroegtijdig herkennen van de ziekte van Wernicke van groot belang is. Iedereen met vragen hierover, kan bij ons terecht. Wat bijvoorbeeld niet algemeen bekend is, is dat Korsakov wordt veroorzaakt door een vitamine B1-gebrek waardoor de hersenen blijvend beschadigd raken. Hersenschade kan worden voorkomen door direct vitamine B1-injecties te geven, maar dat gebeurt helaas lang niet altijd.”

Welke specifieke zorg hebben mensen met Korsakov nodig?

“De zorg voor de bewoners met Korsakov is maatwerk. Er wonen bij ons in totaal zo’n 85 mensen met het syndroom van Korsakov. Zij wonen op gespecialiseerde afdelingen op drie locaties in Amsterdam. Met een multidisciplinair team, bestaande uit een psycholoog, een psychomotorisch therapeut, een specialist ouderengeneeskunde, activiteiten coördinatoren, verpleegkundigen en verzorgenden kijken we wat iemand nodig heeft. Ons expertisecentrum biedt een all inclusive pakket van advies, behandeling, begeleiding, dagbesteding en wonen.”

“De empathisch-directieve benadering is leidend bij de omgang met mensen met het Korsakovsyndroom. Omdat bewoners cognitieve schade hebben, is het belangrijk dat de manier van communiceren kort en bondig is. Die duidelijkheid biedt iemand houvast en nodigt uit tot handelen. Wij merken dat als je niet meer van mensen overneemt dan nodig, ze tot veel meer in staat zijn dan je had gedacht.”