Begeleid zelfstandig wonen voor mensen met een laag IQ

Van de Nederlandse bevolking heeft ongeveer 15 procent een benedengemiddeld laag IQ. Deze mensen met een IQ lager dan 85 vormen een kwetsbare groep in ons land, constateert het Trimbos instituut: ze komen moeilijk mee in onze maatschappij en belanden daarom vaak op het slechte pad. Hun weerbaarheid valt of staat bij goede begeleiding. Stephanie (23) en Emilio (25) vertellen over hun ervaringen met begeleid zelfstandig wonen.

Toegevoegde waarde van begeleid wonen

Ze vond het in het begin maar niets en wilde eigenlijk zo snel mogelijk naar huis. De 23-jarige Stephanie kon moeilijk aarden in haar nieuwe thuissituatie en zag niet in hoe begeleid wonen voor haar van toegevoegde waarde zou kunnen zijn. “Ik ben altijd zelfstandig geweest”, vertelt ze. “Van huis uit heb ik veel geleerd over financiën, het huishouden en het leven op eigen benen.” Maar toen Stephanie op 17-jarige leeftijd zwanger raakte ging het mis.

Ze kon haar zwangerschap niet meer combineren met haar horecaopleiding, kwam in de schulden terecht en belandde op straat omdat ze niet meer thuis terecht kon. Toen ze ook haar zoontje niet meer kon onderhouden was begeleid zelfstandig wonen voor haar de enige oplossing. Hoewel ze het somber inzag, ziet ze nu in hoeveel deze ondersteuning haar gebracht heeft.

Dagbesteding in een leerwerkbaan

“Het prettige van deze open woonsituatie is dat ik mijn eigen plek heb”, vertelt Stephanie. Ook haar zoontje, die inmiddels vijf jaar oud is, heeft zijn eigen kamer. “Ik heb geleerd beter naar hem te luisteren en kan nu met zijn woedeaanvallen omgaan.” Het heeft alles te maken met de rust die Stephanie heeft gevonden in haar leven. In de zorginstelling heeft ze samen met haar begeleiding doelen geformuleerd en geschikte dagbesteding gezocht in een leerwerkbaan.

“Natuurlijk was dat wennen. Ik heb lang thuis gezeten, dus ik moest er erg inkomen. Maar zoals mijn moeder mij is blijven zeggen tijdens de vele telefoongesprekken die ik met haar gevoerd heb: ‘doorzetten en niet opgeven’.” Inmiddels woont Stephanie al anderhalf jaar in de zorginstelling. Ze kan langzaam gaan uitkijken naar haar eigen appartement en een vaste baan. “Ik ben heel ver gekomen dankzij mijn begeleiding. Ze hebben mij echt een duw in mijn rug gegeven.”

Lees ook: IQ-tests geven geen info over breinwerking

Leven op de rit

Ook de 25-jarige Emilio is blij dat hij de stap heeft kunnen zetten naar begeleid zelfstandig wonen. Hij kwam vanuit een gesloten groepssituatie waar zijn begeleiders niet goed wisten hoe ze met hem om moesten gaan. “Al van kleins af aan verwachtten mensen dat ik op eigen benen kon staan, maar dat is nooit haalbaar geweest voor mij.” Door een verstoorde gezinssituatie werd hij al op zijn twaalfde uit huis geplaatst.

In de gesloten situatie heeft hij vervolgens wel veel geleerd: waar hij vroeger al heel snel agressief en fel was in de omgang, werd een rustigere houding en een betere sociale omgang hem langzaam maar zeker eigen. In de open woonsituatie heeft hij pas echt ontdekt wat zelfstandig wonen voor hem betekent. “Ik heb de structuur in mijn leven kunnen oppakken en werk nu zelfs al een tijdlang als chauffeur. Ik heb mijn leven op de rit en kan nu echt vooruit kijken op mijn toekomst. Voor het eerst in mijn leven heb ik eigenlijk alles wat ik wil.”