Multidisciplinaire aanpak bij verstandelijke beperking

Mensen met een verstandelijke beperking zijn er – net als alle anderen – in alle soorten en maten en hebben individueel afgestemde zorg nodig. Hulpverlening moet gericht zijn op praktische maar ook psychische en sociale begeleiding, vertelt Raymond Heynneman, oprichter van Zorg Groep Hof van Twente.
“Wat heeft iemand nodig om zo zelfstandig mogelijk te kunnen leven?”

Hoe ziet de groep mensen met een verstandelijke beperking er uit?

“De doelgroep is heel gevarieerd. Iemands IQ kun je vaststellen, maar daarnaast kunnen verstandelijk beperkte cliënten kampen met psychiatrische problemen en/of verslavingen. Zij zijn vaak ‘dubbel’ of ‘triple gediagnostiseerd’. Dan is het zaak te onderscheiden wat het zwaarst weegt en vanuit welke grondslag de zorg wordt opgetuigd. Deze doelgroep heeft heel gevarieerde zorg nodig. Bij verstandelijk beperkte cliënten wordt vaak benoemd wat ze niet kunnen, terwijl zorgverleners beter kunnen bekijken wat iemand wel kan, en wat een toevoeging kan zijn voor het zelfstandig functioneren. Meerdere zorgverleners bepalen samen met de cliënt diens leerdoelen. Welke vaardigheden heeft iemand en welke taken kunnen daaraan gehangen worden? Er wordt besproken wat nodig is om een leerdoel te bereiken. Als iemand bijvoorbeeld moet leren op tijd te komen, kan het zijn dat die persoon eerst moet leren klokkijken. Soms heeft diegene niet eens een klok! Het is dus belangrijk om praktisch te blijven.”

Wat kunnen mensen met een beperking voor de samenleving betekenen?

“Zij kunnen heel waardevol zijn voor de samenleving. Sommige (voormalige) cliënten begeleiden later anderen, daarbij leunen zij op eigen ervaringen. Zij hebben een voorbeeldfunctie; andere cliënten zien dat er kansen zijn, dat het mogelijk is om vanuit het niets weer iets op te bouwen. Er moeten wel genoeg mogelijkheden geboden worden. Verstandelijk beperkte jongeren zijn fysiek vaak helemaal in orde en kunnen dus prima lichamelijk werk doen of in de bediening werken. Dat geeft ze het gevoel dat ze meedoen. Een mens met een laag IQ is nog een steeds een mens met gevoel. Bovendien heeft iedereen toch zijn beperkingen? Jij en ik kunnen ook niet alles, en focussen ook niet op onze gebreken. Bij iemand met een verstandelijke beperking zijn de gebreken misschien iets duidelijker, maar als je onderzoekt wat iemands vaardigheden zijn, kom je tenminste verder.”

Hoe helpen jullie mensen met een beperking hun doelen te bereiken?

“Iedere cliënt heeft een zorgplan met leerdoelen. Een multidisciplinaire aanpak is hierbij belangrijk. Er worden allerlei therapieën aangeboden en wij hebben verschillende hulpverleners in huis. Cliënten die worden doorgestuurd naar ons, zijn hier eerst voor een observatieperiode en kunnen (opnieuw) gediagnostiseerd worden. Soms is externe expertise nodig. Wij hebben geen psychiater in huis, maar schakelen die van buitenaf in. Een frisse blik is vaak heel nuttig. Beschermd wonen – wij hebben een groot huis waarin zes cliënten onder begeleiding wonen – biedt mensen de mogelijkheid om met hulp toch zo zelfstandig mogelijk te wonen. Hier worden zij geholpen met praktische maar ook psychosociale problemen. Deze mensen hebben ieder hun eigen zorgplan, waarin ook risico’s (bijvoorbeeld voor agressief gedrag) en oplossingen staan beschreven. Er zijn ook cliënten met een eigen woning waar op vaste momenten ambulante begeleiding langskomt. Dat kan voor van alles zijn; van boodschappen en helpen met financiën tot psychosociale hulp. Tot slot biedt Zorg Groep Hof van Twente dagbesteding; daar kunnen cliënten terecht die behoefte hebben aan structuur of contact. Voor mensen die onderwijs volgen of een baan hebben, heeft dagbesteding weinig zin, maar voor wie in een sociaal isolement zit, kan het heel waardevol zijn.”