Cognitieve revalidatie bij niet-aangeboren hersenletsel

Zo’n 650.000 Nederlanders ervaren dagelijks beperkingen als gevolg van niet-aangeboren hersenletsel (NAH). Veel van deze klachten zijn cognitief en daardoor voor de buitenwereld onzichtbaar, zoals geheugenproblemen, concentratiestoornissen of chronische vermoeidheid. Om patiënten te helpen deze klachten te verminderen biedt revalidatiecentrum Klimmendaal op diverse locaties cognitieve revalidatie aan, aldus neuropsychologen Luciano Fasotti en Dirk Bertens.

Hoe reageren de hersenen op letsel?

Fasotti: “In het eerste half jaar na letsel reorganiseren de hersenen zich. Gedurende deze periode vindt, zelfs zonder behandeling, herstel plaats. Na deze periode kan het letsel als chronisch beschouwd worden en neemt de kans op spontaan herstel af. Na behandeling van eventuele motorische problemen in de acute fase komt in de chronische fase de nadruk meer te liggen op de cognitieve problemen. Er kan worden gestart met cognitieve revalidatie waarbij er, naast herstel, ook wordt geleerd om beter met de klachten om te gaan. Ook mensen die zelfs al jaren cognitieve problemen ervaren, bijvoorbeeld als gevolg van een beroerte, een ongeval of een progressieve hersenaandoening zoals multiple sclerose of de ziekte van Parkinson, kunnen veel baat hebben bij een behandeling bij Klimmendaal.”

Hoe behandelen jullie mensen met NAH?

Bertens: “Bij aanmelding krijgt iedere patiënt een consult met de revalidatiearts en de neuropsycholoog. Samen wordt gekeken welke revalidatiebehandeling het meest passend is. Eén mogelijkheid is ons nieuwe revalidatieprogramma met de werktitel ‘Cognitieve Revalidatie 2.0’. Dit programma bestaat uit diverse onderdelen die grotendeels binnen Klimmendaal wetenschappelijk onderzocht en bewezen effectief zijn. De behandelmodules, bijvoorbeeld ‘omgaan met tijdsdruk’ en ‘geheugenstrategieën’, zijn in hoge mate afgestemd op de individuele problemen van patiënten met hersenletsel. Omdat het behandelen van dit soort problemen een multidisciplinaire aanpak vereist, zijn binnen de revalidatie ook andere disciplines van groot belang om patiënten te helpen na hersenletsel de draad weer op te pakken. Hierbij kun je onder andere denken aan fysiotherapeuten, ergotherapeuten, cognitief trainers, logopedisten en maatschappelijk werkers.”

Hoe werkt Cognitieve Revalidatie 2.0?

Bertens: “Allereerst brengen we nauwkeurig de klachten in kaart. Ook de hulpvraag is van belang: wat hoopt iemand met de revalidatiebehandeling te bereiken? Vervolgens doen we neuropsychologisch onderzoek en stellen we de daadwerkelijke cognitieve beperkingen vast. We zien bijvoorbeeld veel mensen met een vertraagde infomatieverwerking, die vermoeden dat ze geheugenproblemen hebben. Twee verschillende problemen die een geheel andere aanpak vereisen. Met het neuropsychologisch onderzoek kunnen we bepalen welke behandelmodules het meest geschikt zijn.”

Fasotti: “We geven daarnaast veel ‘psycho-educatie’, zowel aan de patiënt als aan de directe omgeving. Hersenletsel is een bijzondere aandoening die moeilijk te begrijpen is, zeker als er sprake is van cognitieve problemen. Het is daarom erg belangrijk dat mensen in de omgeving van de patiënt meer inzicht krijgen in alle gevolgen van het letsel. Dit bereiken we door ze zoveel mogelijk te betrekken bij de behandeling.”

Wat zijn jullie toekomstplannen met de cognitieve revalidatie?

Bertens: “Vooralsnog gebruiken en onderzoeken we het modulaire revalidatieprogramma bij volwassenen met niet-progressieve NAH. Dit houdt in dat het hersenletsel medisch stabiel is. In de toekomst bieden we de nieuwe methode ook aan onze andere patiënten aan, bijvoorbeeld aan mensen met MS of de ziekte van Parkinson. De eerste indruk is dat patiënten zeer positief zijn, vooral als zij onze instructies uit de modulen over een langere periode in de praktijk brengen. Dat biedt dus een goede basis voor de toekomst.”

Fasotti: “Bovendien doet Klimmendaal onderzoek naar andere behandelmethoden, zoals een smartphoneapp die helpt met externe prikkels om te gaan of hersenstimulatie door middel van een hele lichte vorm van elektriciteit. Door deze onderzoeken kunnen we onze revalidatiemethoden steeds verder optimaliseren.”

Meer informatie
www.klimmendaal.nl