Minder pijn door verbeelding

Als je je vooraf inbeeldt dat iets geen pijn zal doen, kan je daardoor daadwerkelijk minder pijn ervaren. Dat ontdekte gezondheidspsychologe Kaya Peerdeman tijdens haar promotieonderzoek naar het placebo-effect.

Het vertrekpunt van gezondheidspsychologe Peerdeman voor haar onderzoek was het placebo-effect. Daarbij draait het om verwachtingen: omdat je verwacht dat een middel helpt, ervaar je een positief effect – zowel bij een placebo als bij een ‘echte’ behandeling. Peerdeman en haar collega’s gingen een stap verder en onderzochten of verbeelding effect heeft op die verwachting, en daardoor op pijn. Uit eerder onderzoek bleek al dat verbeeldingsoefeningen voor pijnvermindering kunnen zorgen, doordat ze ontspanning of afleiding geven.

Hoe onderzoek je verbeelding?

Peerdeman onderzocht of het inbeelden van pijnvermindering, nog vóórdat die pijn er is, de daadwerkelijke pijn kan verminderen. Zo liet zij proefpersonen hun hand onderdompelen in water dat zo koud is dat het pijn doet. Vervolgens moesten de proefpersonen zich voorstellen dat het minder pijnlijk zou zijn als je een warme, waterdichte handschoen aantrekt. Peerdeman: ‘We ontdekten dat de proefpersonen na deze verbeeldingsoefening minder pijn verwachtten en daardoor ook daadwerkelijk minder pijn ervoeren als ze hun hand in het koude water staken.’

Het belang van wat je zegt

Het effect van verbeelding wordt mogelijk versterkt door wat iemand tegen je zegt. Het is van groot belang voor het effect van een behandeling welke informatie je over placebo’s én actieve behandelingen krijgt. Dit bleek uit de meta-analyse die Peerdeman uitvoerde over verschillende technieken waarmee verwachtingen beïnvloed kunnen worden. Volgens Peerdeman is dit in de eerste plaats belangrijk voor artsen en andere professionals in de zorg. Het onderstreept het belang van de instructies die zij geven bij het behandelen van pijn en andere klachten.

Vertaling naar de klinische praktijk

Volgens Peerdeman is het waardevol om te onderzoeken of je haar bevindingen bij gezonde mensen zou kunnen inzetten bij patiënten. Dan zou je hun klachten kunnen behandelen via hun verbeelding. Iemand zou bijvoorbeeld een verbeeldingsoefening kunnen doen voorafgaand aan een pijnlijke behandeling, zoals een operatie. ‘De verbeelding heeft effect op de verwachtingen van de patiënt, en door die verwachting kan de hoeveelheid pijn die hij ervaart verminderen,’ aldus Peerdeman.

Bron: Universiteit Leiden