Behandeling van persoonlijkheidsstoornissen, inspringen op de kansen

Persoonlijkheidsproblematiek is vaak al te herkennen in de adolescentie. Kenmerkend zijn onder andere heftige stemmingswisselingen of juist te grote remmingen, een laag zelfgevoel, onzekerheid in relaties en destructief gedrag. De ontwikkeling van een jongere kan volledig stagneren en ongunstig afbuigen. Het is dan belangrijk om specialistische hulp in te schakelen, opdat deze problematiek tijdig herkend en behandeld wordt. Aan het woord psychiater, psychotherapeut en manager behandelzaken Linda Dil van het specialistisch behandelingscentrum NPI die aangeeft hoe mensen opknappen van een persoonsgerichte behandeling.

Hoe stellen jullie bij iemand vast wat de onderliggende oorzaak is van de stoornis?

“Bij de mensen die bij ons binnenkomen is er sprake van steeds terugkerende problemen, waarvan de kenmerken meestal al goed zichtbaar zijn in de adolescentie. Van essentieel belang is het uitvragen van iemands levensloop, waaruit opgemaakt kan worden hoe deze persoon om heeft leren gaan met tegenslag, wat iemands krachten en kwetsbaarheden zijn en vooral: hoe iemand betekenis geeft aan zijn of haar leven. Dit betekent langere tijd met iemand in gesprek gaan. En niet alleen luisteren naar de woorden maar ook tijdens het gesprek ontdekken hoe deze persoon emotioneel reageert en in het therapeutische contact staat. Gedurende individuele therapiesessies of groepstherapie worden patiënten in hun interactie met therapeuten en medepatiënten meer open, waardoor geleidelijk aan duidelijk wordt in welke valkuilen iemand steeds stapt. Daarnaast is aanvullende diagnostiek met behulp van psychologische tests en vragenlijsten van grote waarde.”

Waarom is een persoonsgerichte benadering belangrijk?

“Met een persoonsgerichte benadering kunnen de patronen die leiden tot dergelijke problemen in kaart worden gebracht. Voortdurend wordt gekeken naar de manier waarop deze persoon interacteert met zichzelf en met zijn omgeving. De wrijving die hierin bij herhaling optreedt, kan dan vanuit de wortel doorgrond en aangepakt worden, in plaats van ons alleen te richten op de symptomen. Veel ongeluk, spanningen of ongeleefd leven kunnen op deze manier voorkomen worden. Positief uitgedrukt: iemand kan beter uit het leven halen wat erin zit doordat tot dan toe verborgen talenten en vermogens eindelijk tot wasdom kunnen komen.”

Wat houdt specialistische behandeling bij jullie in?

“Bij het NPI passen we verschillende therapiemodules toe. Deze variëren van minder tot meer intensief en van individuele sessies tot groepssessies. De basis van behandeling is het opbouwen van een vertrouwensrelatie. Op het moment dat iemand zich vertrouwd voelt met de behandelaar ontstaat er ruimte om het eigen gedrag en dat van anderen te kunnen begrijpen en te verklaren vanuit achterliggende gevoelens, gedachten en motivaties. Het doel dat we hiermee willen bereiken is het doorbreken van rigide patronen, zodat iemand flexibeler, met groter gemak en meer zelfvertrouwen in het leven kan staan. De behandelduur loopt uiteen, maar is in het algemeen een half tot maximaal 3 jaar.

Waarom is het belangrijk om juist in de adolescentie vast te stellen of iemand een stoornis heeft?

“Door deze vroeg vast te stellen kun je simpelweg eerder behandelen, waardoor jaren van ziektelast en gemiste kansen voorkomen kunnen worden. Behandeling hoeft dan meestal niet zo langdurig te zijn als op latere leeftijd. Aan de andere kant moet gewaakt worden voor stigmatisering. De adolescentie is een springplank naar volwassenheid, een levensfase waarin de jongere volop in beweging is en tal van mensen ontmoet. Binnen al die relaties kan de jongere de opgedane inzichten en groei meteen in praktijk brengen, belangrijke stappen maken en zichzelf beter ontplooien.”

Wat doen jullie in het kader van vroege interventie?

“Vanuit het NPI wordt er samengewerkt met andere jeugdafdelingen en verschillende gemeenten om jongeren met persoonlijkheidsproblematiek op te sporen en consultatie aan te bieden. We gaan in gesprek met ouder-kindcentra en verwijzers. Voor kinderen tot twee jaar en hun ouders met persoonlijkheidsproblematiek willen we in de toekomst ook een aanbod doen. Deze ouders voelen zich namelijk dikwijls onzeker over hun ouderrol en waarderen de steun om hun kinderen beter te kunnen aanvoelen en begrijpen zeer. Daarnaast ondersteunen we wetenschappelijk onderzoek in het perspectief van de levensloop en geven we lezingen in het hele land met betrekking tot het thema.”

Fotograaf: J.E. Cornelis.