Het verhaal achter het 12-jarig meisje dat zich begon te snijden

Jaella (35) deed aan zelfbeschadiging nadat haar ouders twee jaar eerder waren gescheiden. Dat die zelfbeschadiging een schreeuw om aandacht was, is een misplaatste gedachte. “Ik denk dat veel mensen niet goed weten wat zelfbeschadiging is en wat de beweegredenen van mensen zijn om dit te doen. Je gaat jezelf niet zomaar pijn doen.”

Hoe is zelfbeschadiging bij jou ontstaan en hoe uitte zich dit?

“Zelfbeschadiging is bij mij ontstaan rond mijn twaalfde. De periode daarvoor was chaotisch en beangstigend geweest. Mijn ouders zijn gescheiden toen ik 10 was en hebben tijdens die periode veel ruzie gehad. Het maakte me erg onzeker.

Ik beschadigde mezelf door te snijden in mijn armen. Dit deed ik af en toe als ik het gevoel had dat mijn gedachten en gevoelens me teveel werden en ik me erg hopeloos voelde.
Ik vergelijk het zelf vaak met het gevoel alsof ik een ballon was met teveel lucht erin. Als ik dan op het punt stond om te knappen, moest ik iets doen. De druk verlichten. Ik dacht dan ook vaak aan suïcide maar door het snijden kreeg ik weer even ademruimte. Het was een overlevingsmechanisme.

In de jaren daarna is mijn zelfbeschadiging toegenomen in heftigheid maar ook in frequentie. Ik raakte op mijn dertiende verslaafd aan drugs en heb door mijn verslaving een aantal akelige zaken meegemaakt zoals mishandeling en misbruik.

Daardoor werd mijn behoefte aan mezelf pijn doen groter, maar ook anders. Ik deed het niet alleen meer omdat ik me af en toe overspoeld voelde door heftige gevoelens maar ook omdat ik mezelf wilde straffen en mijn lichaam kapot wilde maken. Hierdoor ging ik mezelf ook erger verwonden en ook op andere plaatsen dan mijn armen.”

Hoelang duurde het totdat je hulp zocht en welke acties zijn er toen ondernomen?

“Het feit dat ik mezelf beschadigde is naar voren gekomen toen ik op mijn veertiende in behandeling ging voor mijn heroïneverslaving. Ik weet niet meer precies hoe, volgens mij had iemand de wonden op mijn armen gezien. Mijn ouders, zus en de behandelaren wisten het toen, maar er werd niks mee gedaan. Het werd vooral genegeerd. Ik denk dat iedereen hoopte dat het vanzelf over zou gaan. Maar vooral dat ze zelf totaal niet wisten wat ze ermee moesten. Zowel mijn familie als de behandelaren niet. Ik wilde het zelf het liefst verborgen houden toen, dus ik heb ook geen moeite gedaan om het ter sprake te brengen.

Pas tijdens mijn laatste behandeling trof ik therapeuten met wie ik het kon bespreken. Daar hoefde ik het niet te verstoppen en er stond geen straf tegenover als ik het wel gedaan had. Met hen heb ik uiteindelijk een plan kunnen opzetten om te gaan minderen en uiteindelijk stoppen. Dit was toen ik ongeveer dertig was.”

Hoe voelde je je in die periode?

“Er was zoveel gebeurd in een korte periode dat mijn gedachten en gevoel een grote warboel waren. Ik was erg somber, verdrietig en in de war. Ik schaamde me erg voor veel zaken. Ik voelde me een slecht persoon en ik had vaak het gevoel dat ik tegen niemand kon zeggen wat er allemaal in me omging. Het voelde als een gevecht in mijn hoofd.

Wat voor impact heeft het gehad op je dagelijks leven?

“De zelfbeschadiging heeft vooral tot veel schaamte en schuldgevoel geleid. Ik heb het lange tijd voor iedereen verborgen proberen te houden. Op latere leeftijd wisten de mensen die het dichtst bij me staan er wel van. Maar ik verborg altijd mijn armen en benen.

Het feit dat ik nogal eens vervelende en oordelende reacties heb gekregen, hielp niet mee. Dit is vooral gebeurd in het ziekenhuis en tijdens bepaalde vormen van therapie die ik heb gehad.
Mijn vrienden, en later ook mijn familie, zijn er gelukkig wel goed mee omgegaan. Ik kon er met hen over praten, maar het hoefde niet. Er werd niet raar op gereageerd.

Toen ik vier jaar geleden bij Stichting Zelfbeschadiging ging werken als ervaringsdeskundige kreeg ik veel positieve reacties uit mijn omgeving. Sinds ik daar werk, heb ik een groot deel van de schaamte en schuld overwonnen en durf met blote armen onder de mensen te komen. Dat was een grote stap en ook een grote opluchting. Ik merk bij mijn vrienden en familie ook dat ze blij voor me zijn dat ik die schaamte achter me heb kunnen laten. Zij accepteren de littekens als een deel van mij.

Ik vind de littekens soms wel lastig, omdat je bij mij altijd aan de buitenkant zal blijven zien dat ik een tijd niet goed in mijn vel heb gezeten en ik daar soms vragen of opmerkingen over krijg. Daar sta ik niet altijd open voor. Aan de andere kant heb ik de littekens ook geaccepteerd als een deel van mij en mijn verleden en kan ik mijn verhaal nu veel makkelijker met mensen delen dan vroeger. Via Stichting Zelfbeschadiging kan ik er nu zelfs anderen mee helpen.”

Welke behandelingen heb je gehad?

“Ik heb vanaf mijn veertiende regelmatig therapie en behandelingen gehad. De laatste behandelingen die ik heb gevolgd waren een dagbehandeling van een half jaar en daaropvolgend psychotherapie en traumaverwerkende therapie. Aan deze behandelingen heb ik erg veel gehad.
Wat zelfbeschadiging betreft heeft mijn werk me misschien wel het meest geholpen. Niet omdat ik het als therapie ervaar maar vanwege de open sfeer op kantoor, het leren kennen van lotgenoten en het leren praten over zelfbeschadiging. Door het geven van voorlichtingen en het contact met lotgenoten heb ik steeds beter geleerd mijn verhaal te delen. Het feit dat ik anderen nu kan helpen door mijn ervaringen te delen maakt mijn werk heel waardevol en mooi.”

Hoe gaat het nu met je?

“Het gaat nu behoorlijk goed. Ik ben vijf jaar geleden bijna helemaal gestopt met mezelf beschadigen. Ik zeg ‘bijna helemaal’ omdat het in die vijf jaar nog drie keer is gebeurd. Maar dan steeds een eenmalig incident. Ik ben erg blij met deze vooruitgang. Ook hoe ik omga met de ‘terugvallen’ is erg veranderd. Ik word niet meer boos op mezelf als ik het toch een keer nodig heb gehad. Ook kan ik het nu eerlijk bespreken met mijn omgeving.

Vaak ligt de nadruk erg op stoppen met zelfbeschadiging. Het is heel mooi als dat lukt. Maar er valt nog veel meer te behalen. Zoals jezelf minder vaak pijn doen en schaamte en schuldgevoel achter je kunnen laten.
Ik ben sterker geworden door mijn werk bij de stichting en ik heb er veel gave mensen door leren kennen.

In mijn privéleven ben ik erg gelukkig met mijn man, familie en vrienden. Ik ben blij dat ik mensen om me heen heb die me accepteren en steunen. Als het goed gaat maar ook als het even wat minder goed gaat.”

Wat wil je meegeven aan lotgenoten?

“Ik weet hoe eenzaam je kan zijn als je jezelf beschadigt. Omdat je bang bent voor de reacties van anderen en hen niet wilt kwetsen. Maar ook vanwege de schaamte. Teveel mensen weten nog niet wat zelfbeschadiging is en waarom mensen dit doen.

Daarom vind ik het heel belangrijk dat mensen die zichzelf beschadigen weten dat ze niet de enige zijn. Dat bijvoorbeeld Stichting Zelfbeschadiging er is om je te ondersteunen. Dat er mensen zijn, die dit zelf hebben meegemaakt, die naar je luisteren en je niet zullen veroordelen. Maar ook dat het mogelijk is om weer uit dit gevecht te komen.

Daarnaast vind ik het heel belangrijk dat niet alleen mensen die zichzelf beschadigen een luisterend oor kunnen vinden maar ook hun familie en naasten. Want voor hen is het vaak ook een erg pijnlijke en verdrietige situatie.”

Het schijnt dat er onder jongeren de laatste tijd een hype is om zichzelf te snijden en hiervan worden dan ook filmpjes verspreid. Heb je hier een mening over?

“Ik denk dat mensen nooit zomaar zichzelf gaan beschadigen en dat iedereen die worstelt met zelfbeschadiging recht heeft op hulp en een luisterend oor. Er wordt nog steeds te makkelijk gezegd dat mensen die zichzelf beschadigen dit doen om aandacht te trekken of om te manipuleren.
Ik denk dat veel mensen niet goed weten wat zelfbeschadiging is en wat de beweegredenen van mensen zijn om dit te doen. Je gaat jezelf niet zomaar pijn doen. De meeste mensen zullen lichamelijke pijn te allen tijden vermijden. Als je jezelf gaat beschadigen is er meer aan de hand dan alleen dat. Ik denk dat het erg belangrijk is dat er goed wordt gekeken naar de reden achter de zelfbeschadiging en daar iets mee te doen.

Ik ben absoluut geen voorstander van filmpjes of foto’s van zelfbeschadiging maar ik denk dat het ontstaat omdat mensen zich nergens gehoord of gezien voelen.”

[button link=”https://www.mijngezondheidsgids.nl/tamaras-zus-snijdt-zichzelf/” target=”self” color=”0066CC” icon=”select a icon” style=”normal” size=”default” tooltip=””]Benieuwd hoe Tamara – de zus van Jaella – de zelfbeschadiging van haar jongere zusje ervaarde? Dat lees je hier.[/button]