Nieuwe ontwikkelingen in de psychiatrie

Wat zijn de ontwikkelingen in de psychiatrie in Nederland? Aartjan Beekman, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP), legt uit wat de uitdagingen voor de moderne psychiatrie zijn.

De belangrijke rol van de NVvP

Nederland telt ongeveer 3500 psychiaters. De NVvP is één van de actiefste beroepsorganisaties voor psychiatrie in de wereld is. Dit blijkt onder meer uit het vele wetenschappelijke onderzoek in Nederland. De beroepsorganisatie bewaakt onder meer de kwaliteit van de psychiatrische zorg.

De therapieën die in de psychiatrie worden toegepast, zijn bijna allemaal de laatste zestig à zeventig jaar ontwikkeld. De laatste 20 jaar is er daar een wetenschappelijk fundament onder gelegd. Beekman: “Voor alle grote psychiatrische stoornissen weten we nu welke medicijnen, therapieën en andere interventies helpen en welke niet.”

Nu staat de psychiatrie voor nieuwe uitdagingen. We weten nu inmiddels dat de ene patiënt met depressieve klachten, schizofrenie of bipolaire stoornis de andere niet is. De genetische en psychosociale kenmerken van mensen bepalen ook of een bepaalde behandeling aanslaat of niet.

Personalised psychiatrie: gepersonaliseerde geestelijke gezondheidszorg

“We verlaten de ‘one size fits all’ van behandelingen, waarbij we voor iedereen dezelfde therapie en medicijnen voorschrijven, in dezelfde volgorde van behandelen. Dat is niet nieuw; psychiaters kijken altijd al goed naar wat een bepaalde patiënt nodig heeft. Maar dat we er een wetenschappelijke basis voor willen ontwikkelen, is wel nieuw.”

Personalised psychiatrie heet het en het biedt nieuwe behandelmogelijkheden voor mensen met een psychiatrische stoornis. Maar ook voor het voorkomen ervan. “We wachten nu meestal tot iemand een ernstige aandoening heeft ontwikkeld. Dan pas grijpen we in, wanneer het leed al is geschied. Vergelijk het met iemand bij wie te laat suikerziekte wordt ontdekt. Dan heeft het lichaam al zoveel schade ondervonden dat behandeling minder effect heeft.”

Sterke eerstelijnszorg in Nederland

Veel ernstige psychiatrische ziekten openbaren zich op relatief jonge leeftijd; tussen de 15 en 35 jaar. Dat is juist een verschil met andere chronische ziekten, die mensen vaak op wat latere leeftijd ontwikkelen. “We hebben in Nederland een heel sterke eerstelijnszorg. Als huisartsen jonge mensen met milde psychische of psychiatrische klachten vroegtijdig in hun praktijk opmerken, dan is ook al vroeg te interveniëren met mildere vormen van therapie. Dat gebeurt gelukkig al; maar ik zie daar ook een enorme uitdaging voor de komende jaren.”

Het gewone leven van psychiatrische patiënten

Een derde ontwikkeling signaleert Beekman in de aandacht voor het gewone leven van psychiatrische patiënten. “Ieder mens heeft wensen op het gebied van wonen, werken en relaties, voor mensen met een psychiatrische stoornis is dat niet anders. Daar hebben we in Nederland veel oog voor. De aandacht voor kwetsbare mensen staat onder druk van de vele bezuinigingen.

Maar ook de minister beseft dat vroeg signaleren en goed begeleiden, voorkomt dat mensen ernstiger stoornissen ontwikkelen, wat de maatschappij uiteindelijk voor veel hogere kosten stelt.” De meeste mensen met een stoornis zijn goed te behandelen, zegt Beekman. “We kunnen veel doen met behandelen en begeleiding bij het dagelijkse leven. Er kan vaak veel meer dan mensen denken.”