Meeste kankersoorten worden veroorzaakt door genetische fouten

Hoewel leefgewoontes en omgevingsfactoren een belangrijke rol spelen bij het ontwikkelen van verschillende kankersoorten, komt het hoofdzakelijk op pure toeval aan. Dit blijkt uit onderzoek van Johns Hopkins University, dat in de medische uitgave Science is gepubliceerd.

Willekeurige foutieve DNA-kopieën

Er is geen duidelijk antwoord op de vraag waarom sommige mensen wel kanker krijgen en anderen niet. Uit onderzoek blijkt namelijk dat de meeste kankersoorten door willekeurige genetische “fouten” ontstaan. De onderzoekers gebruikten hiervoor complexe wiskundige modellering om mutaties te analyseren die abnormale celgroei stimuleren. Hiermee konden ze de oorzaak van 32 kankersoorten bestuderen. Het model dat ze gebruikten was gebaseerd op gegevens van The Cancer Genome Atlas en epidemiologische data van de Cancer Research UK database.

Wetenschappers wisten al dat genmutaties de grondslag vormen voor kanker, en dat deze mutaties door omgevings- of erfelijkheidsfactoren veroorzaakt worden. Ook was er al bekend dat het soms om willekeurige foutieve DNA-kopieën gaat. “Het is alom bekend dat we omgevingsfactoren zoals nicotinerook moeten vermijden om het risico op kanker te verminderen. Maar het is niet zo bekend dat elke keer dat een cel zich deelt en het DNA gekopieerd wordt, er een aantal fouten worden gemaakt,” zegt onderzoeker Cristian Tomasetti.

“Deze kopiefouten zijn een belangrijke oorzaak van kankermutaties die voorheen als wetenschappelijk onbeduidend werden gezien. Dit nieuwe onderzoek geeft de eerste schatting van de mate waarin deze mutaties veroorzaakt worden.”

Oorzaken van kanker

Met behulp van de berekeningen schatten de onderzoekers bijvoorbeeld dat 77 procent van alvleesklierkanker door willekeurige mutaties veroorzaakt wordt, 18 procent door omgevingsfactoren en 5 procent door erfelijkheid. Maar niet alle kankersoorten hebben dezelfde causaliteit. Levensgewoontes en omgevingsfactoren kunnen nog steeds een grote invloed hebben op het risico op kanker. Longkanker, de meest dodelijke kanker, wordt bijvoorbeeld bij 65 procent van de patiënten veroorzaakt door omgevingsfactoren zoals nicotinerook. Bij slechts 35 procent komt het door foutieve kopieën van het DNA, volgens de onderzoekers.

Over het geheel genomen werd 66 procent van de gevallen (bijna 100 procent bij kinderkanker) die de onderzoekers bestudeerden door willekeurige foutieve kopieën van het DNA veroorzaakt. Bij 29 procent was dat door levensstijl of omgevingsfactoren en bij 5 procent door erfelijkheid. Dit betekent volgens de onderzoekers overigens niet dat het belang van een gezonde levensstijl genegeerd mag worden.

Conclusie

“We moeten doorgaan mensen aan te moedigen om levensgewoontes en omgevingen te vermijden die het risico verhogen op de ontwikkeling van kankermutaties,” zegt co-onderzoeker dr. Bert Vogelstein. Volgens hem is vooral snelle detectie van belang om levens te redden. “Betere methodes om alle kankersoorten te detecteren wanneer ze nog behandelbaar zijn, zijn dringend nodig.”

De twee onderzoekers zijn van mening dat hun onderzoek op z’n minst troost kan bieden aan kankerpatiënten die een gezonde levensstijl hadden voordat ze ziek werden. “Het is niet jouw fout,” zegt Vogelstein. “Niks wat je gedaan hebt of niet gedaan hebt heeft je ziekte veroorzaakt.”