Steeds meer kankerpatiënten door de vergrijzing

In ons land krijgen elk jaar ruim 100.000 mensen te horen dat zij kanker hebben. 70% van deze groep is ouder dan zestig jaar; ruim 30% ouder dan vijfenzeventig jaar. Door de vergrijzing van de bevolking verwacht het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) tot 2040 een forse stijging van het aantal nieuwe kankerpatiënten.

‘Een dubbele vergrijzing’

Met het ouder worden neemt het vermogen om fouten in de celdeling te herstellen af. Daarom komt de ziekte vooral bij oudere mensen voor. Nederland heeft te maken met een ‘dubbele vergrijzing’. Enerzijds geldt dat we steeds ouder worden: de levensverwachting wordt voortdurend naar boven bijgesteld. Tegelijkertijd lopen de eerste babyboomers nu tegen de 65, waardoor een relatief grote bevolkingsgroep in korte tijd 65-plusser wordt.

Kanker in 2040

Het absolute aantal kankerpatiënten zal de komende jaren aanzienlijk toenemen. In 2040 zullen volgens prognoses van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) vier miljoen Nederlanders 65 jaar of ouder zijn; een kwart van de bevolking. Van deze groep zullen in 2020 naar schatting rond de 123.000 mensen de diagnose kanker krijgen, tegenover ca. 87.000 in 2007.

Het aandeel van 75-plussers in de bevolking stijgt van zeven procent in 2010 naar 14 procent in 2040, het moment waarop de vergrijzing haar hoogtepunt bereikt. In 2020 zullen volgens de prognoses 37.000 mensen in deze leeftijdscategorie te maken krijgen met de diagnose kanker. In 2007 waren dat er ruim 26.000.

Stijgende zorgkosten

Volgens Het Nationaal Kompas Volksgezondheid bedroegen de totale zorgkosten voor kanker in 2011 ongeveer 4,8 miljard euro. Procentueel vormden de zorgkosten voor kanker 5,3% van de totale kosten voor de gezondheidszorg in Nederland. Wanneer het aantal kankergevallen sterk stijgt, is het aannemelijk dat dit percentage navenant mee zal groeien.

Hoe het aantal nieuwe kankergevallen en de sterfte ten gevolge van kanker zich daadwerkelijk zal ontwikkelen, laat zich natuurlijk niet exact voorspellen. Ontwikkelingen in de opsporing en behandeling van kanker zullen hier een belangrijke invloed op uitoefenen. Maar hoe de ontwikkelingen ook zullen uitpakken, langzamerhand groeit het besef dat juist de hoeveelheid kennis over kanker bij ouderen ontoereikend is.

Aandacht voor de oudere kankerpatiënten

De stichting GeriOnNe (Geriatrische Oncologie Nederland) vraagt aandacht voor de specifieke problematiek van oudere kankerpatiënten. In 2004 richtte een groep professionals uit de oncologische en de geriatrische zorg deze stichting op met als doel de zorg voor oudere patiënten met kanker te verbeteren. Aandacht voor de specifieke problematiek van oudere kankerpatiënten wordt steeds belangrijker.

Comorbiditeit bij kanker

Een ander facet dat een belangrijke, en tot dusverre vaak onderbelichte rol speelt, is comorbiditeit: het tegelijkertijd voorkomen van twee of meer ziekten. Bijna zeventig procent van alle Nederlandse kankerpatiënten tussen de 65 en 80 jaar heeft volgens de stichting een ernstige, levensbekortende comorbiditeit op het moment van diagnose. Bij 80-plussers kan dit percentage zelfs oplopen tot 80. Comorbiditeit kan van invloed zijn op de keuze van de behandeling van kanker, benadrukt GeriOnNe.

Landelijke richtlijnen voor behandeling van kanker zijn grotendeels gebaseerd op onderzoek bij patiënten tussen 30 en 55 jaar, zonder comorbiditeit en andere beperkingen. Onderzoek onder oudere kankerpatiënten is echter schaars. Volgens de stichting is hier sprake van een kennisachterstand die in de praktijk zowel tot over- als onderbehandeling leidt.

Stichting GeriOnNe houdt in samenwerking met IKNL op 4 november 2015 een nationaal symposium over het thema ‘Ouderen en kanker’.