Veel onderzoek naar de behandeling van kanker

Nog altijd is kanker doodsoorzaak nummer 1. Toch wordt progressie geboekt in het onderzoek naar het ontstaan en daarmee de behandeling van kanker. In de behandeling van kanker komen de termen ‘targeted therapy’ en ‘personalized medicine’ steeds vaker voor.

Wat betekenen ‘targeted therapy’ en ‘personalized medicine’?

Targeted therapy richt zich op afwijkingen die specifiek in de kankercellen voorkomen. Het is daarmee meer specifiek dan klassieke chemotherapeutica die zich op alle snel delende cellen in het lichaam richten.
Personalized medicine gaat om geneesmiddelen die zijn afgestemd op het DNA van de patiënt in kwestie. Therapie op maat dus, volop in ontwikkeling en in de belangstelling.

Onderzoek naar kanker

Maar er moet nog veel gebeuren. Er is veel data nodig, vooral op cel- en DNA-niveau, en dat wordt wereldwijd verzameld. Ervaringen kunnen worden gecombineerd om voorspellingen te kunnen doen over de toepassing en werking van therapieën op celafwijkingen. Er zijn mooie voorbeelden dat het inderdaad werkt. “Maar pas op: het is niet het ei van Columbus. We moeten nog meer weten over de oorzaak van tumorgroei en welke mogelijkheden er zijn om daarop te anticiperen”, nuanceert KWF-directeur Michel Rudolphie. Vaak blijkt de beste behandeling een combinatie van therapieën te zijn, maar het onderzoek naar werking en optimale combinaties is nog volop gaande.

De oncologiezorg

Voor veel soorten kanker neemt het overlevingspercentage toe, maar er zijn nog veel kankersoorten (alvleesklierkanker en hersentumor bijvoorbeeld) waar in de aanpak te weinig ontwikkeling is, naar de zin van het KWF. Om te zeggen dat kanker een chronische ziekte wordt, is te algemeen en doet geen recht aan het belang van voortdurend onderzoek. Toch: “We begrijpen steeds meer van de ziekte en zijn bereid om na te denken over de consequenties. De kwaliteit van het leven met kanker wordt een steeds belangrijker onderwerp.” Daarmee stipt Rudolphie de oncologiezorg aan, waarin trends als preventie en de palliatieve oncologische zorg de nodige aandacht verdienen.

Opkomst van immuuntherapie

Een mooie nieuwe ontwikkeling is immuuntherapie, het onderzoeksgebied van prof. dr. Ton Schumacher, verbonden aan het Antoni van Leeuwenhoek te Amsterdam. Hij geeft aan dat immuuntherapie tegenwoordig een volwaardige toevoeging aan het arsenaal van behandelingen tegen kanker is.

Voor de behandeling van melanoom met uitzaaiingen is immuuntherapie zelfs de standaardbehandeling. Ook voor mensen met longkanker en nierkanker is immuuntherapie een belangrijke waarde. Het idee van immuuntherapie is dat het lichaam kankercellen als lichaamsvreemd gaat zien en daardoor gaat bestrijden. We weten nu dat bij veel vormen van kanker de verandering in DNA, dat voor het ontspoorde gedrag van kankercellen zorgt, ook kan leiden tot de productie van afwijkende eiwitten. Schumacher: “Het immuunsysteem is gespecialiseerd in het herkennen van dit soort afwijkende eiwitten en daar liggen de kansen voor immuuntherapie.”

Tegelijkertijd kent het afweersysteem veel regelmechanismen, die aangepast moeten worden om tumoren onder controle te krijgen. Het voordeel van immuuntherapie is dat patiënten vaak een langdurige response hebben en lang baat kunnen hebben van een geneesmiddel. Nadelen zijn er ook. Omdat wordt ingegrepen op het immuunsysteem, kunnen auto-immuunachtige syndromen ontstaan met verhoogde afweerreacties.

Blik op de toekomst

Het onderzoek van Schumacher is erop gericht patiënten die baat kunnen hebben bij immuuntherapie zo vroeg mogelijk te identificeren. Dat is een zoektocht naar biomarkers. Volgens Schumacher gaan we toe naar een immuuntherapie op maat of een combinatie van therapieën. Onderzoek richt zich daarnaast op het ingrijpen in de regelmechanismen van het immuunsysteem.