Zoveel behandelingen, zoveel bijwerkingen

Veel kankerpatiënten hebben bijwerkingen tijdens de behandeling. Denk aan littekenvorming na een operatie, huidproblemen bij bestraling, psychische klachten of vermoeidheid. Het is belangrijk dat de patiënt zoveel mogelijk inzicht heeft in deze bijwerkingen.

De bijwerkingen van medicijnen

Er bestaat een grote diversiteit aan medicatie. Elk kan zeer uiteenlopende bijwerkingen hebben. Wanneer bepaalde kuren worden gecombineerd, kan dat bovendien weer andere bijwerkingen geven. Patiënten die voor en tijdens de behandeling goed inzicht willen hebben in de bijwerkingen van alle geregistreerde medicatie kunnen terecht op een site als sibopmaat.nl.

Dorien van Benthem, adviseur bij Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL), licht de relevantie hiervan toe: “Wanneer in het ziekenhuis bepaald is welke middelen gebruikt gaan worden, kan de oncologieverpleegkundige voor de patiënt een print maken van het schema met de bijwerkingen en deze met hem of haar bespreken. Met name apothekers vinden dat dit overzicht voor de patiënt zo compleet mogelijk moet zijn. Andere professionals zijn van mening dat een patiënt niet hoeft te worden geconfronteerd met bijwerkingen die in minder dan 10% gevallen voorkomen. Dit omdat het anders vaak een enorme waslijst wordt en het de patiënt onnodig ongerust kan maken. Op de site kun je kiezen of je deze minder voorkomende bijwerkingen ook wilt zien.”

Drastische bijwerkingen: haaruitval en veranderde smaak

Kanker zelf heeft uiteraard een grote impact op het leven van de patiënt, maar dat geldt ook voor sommige bijwerkingen. “Veel mensen die hun haar verliezen, vinden dat soms bijna nog erger dan de ziekte zelf”, weet Van Benthem. “Je verliest namelijk ál je haar, ook je wimpers en je wenkbrauwen. Daardoor ga je er heel anders uitzien. Gelukkig is hier veel aandacht voor. De stichting Look Good… Feel Better organiseert bijvoorbeeld workshops in 75 ziekenhuizen waarbij tips en adviezen over haarwerken en huidverzorging worden gegeven.”

Ook kan de behandeling de slijmvliezen in de mond stukmaken, wat weer consequenties heeft voor de smaak. “Alles smaakt en ruikt ineens anders”, vertelt Van Benthem. “Ook kun je alleen maar zacht voedsel in kleine beetjes eten. Vaak is hulp en advies van een diëtist dan zeer welkom. De ziekenhuizen hebben tegenwoordig een verpleegkundig spreekuur, waarbij in alle rust onder meer het behandelplan en dit soort bijwerkingen met de patiënt worden besproken.”

Neurotoxiciteit en de kwaliteit van leven

Een andere bijwerking is gevoeligheid in onder andere vingertoppen en voetzolen. Deze zogenaamde neurotoxiciteit heeft een negatief effect op de kwaliteit van leven en op de algemene dagelijkse levensverrichtingen. Een mogelijke bijwerking waarin nog meer inzicht moet komen, is de schade die met name chemotherapie zou kunnen hebben op de hersenen. “Sommige patiënten geven aan dat zij zich tijdens en na de behandeling minder goed kunnen concentreren en een verminderd verbaal en visueel geheugen te hebben”, vertelt Van Benthem. “Naar deze mogelijke cognitieve schade wordt momenteel veel onderzoek gedaan.”