IORT: gerichte bestraling van borstkanker in één dag

In 2010 is HMC (Haaglanden Medisch Centrum) als eerste ziekenhuis in Nederland begonnen met een nieuwe bestralingsmethode voor borstkanker: de Intra Operatieve RadioTherapie (IORT), waarbij tijdens de borstoperatie de plek waar de tumor zat bestraald wordt. “Het voordeel van IORT is niet alleen dat het gezonde weefsel geen schade oploopt, maar ook dat de patiënt in één keer klaar is met de behandeling”, leggen radiotherapeut-oncoloog Peter Koper en chirurg-oncoloog Onno Guicherit uit.

Hoe werkt Intra-Operatieve Radio-Therapie?

Guicherit: “Tijdens de borstsparende operatie plaatst de chirurg, nadat hij de tumor verwijderd heeft, een metalen plaat onder de klierschijf van de borst. Die plaat dient ertoe om het achterliggende weefsel te beschermen. Vervolgens wordt er heel gericht op de plek waar de tumor zat met een hoge dosis bestraald. De IORT-behandeling is redelijk nieuw, ons ziekenhuis pioniert hierin, en is een alternatief voor de normale borstsparende behandeling, waarbij de operatie bijna altijd gevolgd wordt door uitwendige bestraling. Sinds 2012 is deze behandeling ook beschikbaar in Eindhoven.”

Wat zijn de voordelen van IORT ten opzichte van uitwendige radiotherapie?

Koper: “Uitwendige bestraling betekent zestien bestralingen over een periode van drie weken waarbij de hele borst wordt bestraald. Met de introductie van de IORT volgen wij een internationale trend waarbij we niet meer de hele borst bestralen, maar enkel het zieke gedeelte. Het eerste grote voordeel is dat wij de behandeling leveren in dagbehandeling. Een ander groot voordeel is dat het een gerichte behandeling is, met de meest zuinige manier van bestralen waarbij de huid en achterliggende organen niet bestraald worden. Daarbij geeft deze manier van bestralen mooie cosmetische resultaten en herstellen patiënten sneller.”

Guicherit: “Door deze manier van bestralen, zijn patiënten met een gunstige tumor er vaak na één keer vanaf. Zij komen dan na de operatie op de poli ter controle en hoeven dan geen aanvullende behandeling meer. Deze mensen zijn dolblij. Maar ook voor de mensen die wel een vervolgbehandeling nodig hebben, heeft IORT een positieve impact. Het scheelt hen drie tot vijf weken van bestralingen en de bestralingsschade aan hun lichaam blijft beperkt.”

Is de behandeling voor iedereen geschikt?

Koper: “Nee, het gaat hierbij om een selectie van patiënten, van vijftig jaar en ouder, die te maken hebben met een kleine tumor met gunstige kenmerken. De reden dat wij destijds begonnen zijn met IORT is omdat, tot onze verbazing, slechts 30 procent van de ouderen (70 jaar en ouder) een borstsparende operatie kreeg. Omdat dit mogelijk komt door al die weken bestraling, besloten wij verder te kijken en stuitten we op onderzoek uit Milaan waar ze de IORT-behandeling al geruime tijd met succes uitvoeren.”

Het is een vrij nieuwe behandelmethode, wat zijn tot dusver de langetermijnresultaten?

Koper: “Het is aangetoond in Milaan dat de IORT gelijkwaardig is aan de hele borst bestralen voor de patiënten met gunstige kenmerken. De overlevingskansen zijn gelijk en de kans op recidief nagenoeg ook. Het verschil zit hem in de duur van de behandeling en de impact op de rest van het lichaam. Waar wij ons eigen onderzoek voornamelijk op richten is hoe deze behandelmethode de kwaliteit van leven beïnvloedt. Sinds 2010 hebben wij de behandeling bij 450 patiënten toegepast. En, we zijn nog bezig met het onderzoek, maar de eerste resultaten zien er goed uit. Vanwege de vele voordelen van IORT en onze begeleiding in het proces, wordt de methode erg hoog gewaardeerd door onze patiënten.”