Snelle diagnose van hoofd-halskanker van groot belang

De diagnose hoofd-halskanker wordt elk jaar bij iets minder dan drieduizend mensen gesteld. Prioriteit nummer één voor behandelaars is het zo vroegtijdig mogelijk opsporen van deze kanker. Een snellere diagnose maakt de kans op overleving groter. KNO/hoofd-halschirurg René Leemans van het VUmc geeft uitleg.

Wat is hoofd-halskanker precies?

Hoofd-halskanker omvat tumoren in het hoofd-halsgebied, met uitzondering van de hersenen of de ogen. Het is vijf procent van het totale aantal kankersoorten dat mensen treft, dat is hetzelfde als bijvoorbeeld leukemie. In Europa staat het in de top vijf bij mannen.

Toch is hoofd-halskanker relatief onbekend. Misschien komt dat door de verzameling van mond, keel en strottenhoofd. Ik heb wel eens iemand met een tumortje op de tong horen zeggen ‘goh, ik wist niet dat dit kon’. Daarom ben ik een van de initiatiefnemers van de Europese bewustwordingscampagne Hoofd-halskanker om mensen alerter te maken.

Wat zijn de risicofactoren?

De meeste mensen weten wel dat roken en alcohol risicofactoren zijn om kanker te krijgen. Minder bekend is de rol die het humaan papillomavirus (HPV) kan hebben bij het ontwikkelen van hoofhalskanker. Dit virus kan onder andere door orale seks worden overgebracht, maar daar praten we niet zo gemakkelijk over. Overigens veroorzaakt het alleen keelkanker, geen mond- of strottenhoofdkanker. Het virus is een opkomende factor bij keelkanker, waar dat voorheen roken en alcohol was. Daarnaast kun je natuurlijk ook ‘zomaar’ kanker krijgen.”

Wat zijn de symptomen van hoofd-halskanker?

“Veel patiënten wachten te lang met een bezoek aan de huisarts. Negeer niet te lang signalen als een pijnlijke of gevoelige tong, niet-genezende zweertjes en/of rode of witte slijmvliesafwijkingen, pijn en/of moeite met slikken, keelpijn, een zwelling in de hals, aanhoudende heesheid, een eenzijdig verstopte neus en/of bloederige afscheiding uit de neus. Als een bepaalde klacht drie weken of langer aanhoudt, zoek dan medische hulp!”

Waarom is een vroegtijdige diagnose zo belangrijk?

Een eerdere diagnose betekent eerdere behandeling. Er zijn vier stadia te onderscheiden. Eén en twee betekent een relatief kleine tumor, waarvan tachtig tot negentig procent geneest. Stadium drie en vier betekent een grotere tumor of uitzaaiing in de hals, waarvan vijftig tot zestig procent genezen is na vijf jaar. Bepalend is de grootte en plaats van het gezwel en natuurlijk wat de patiënt zelf wil.

In een vroeg stadium kunnen we opereren of bestralen. Bij een grotere tumor doen we een combinatiebehandeling van chirurgie met bestraling, of radiotherapie gecombineerd met chemo. Alles heeft grote gevolgen voor het spreken, slikken en eten. Soms kunnen we een orgaan besparen door alleen radio- en chemotherapie, maar je lichaam en leven verandert toch.

Hoe vaak komt deze vorm van kanker voor?

In Europa is het de zesde meest voorkomende kanker. In Europa werd in 2012 bij meer dan 150.000 nieuwe patiënten de diagnose hoofd-halskanker gesteld. In Nederland is dat iets minder dan drieduizend per jaar. Omdat de ziekte relatief onbekend is, wordt de diagnose vaak pas laat gesteld.

Mannen hebben een twee tot drie maal grotere kans op het krijgen van hoofd-halskanker dan vrouwen, maar de laatste jaren neemt het aantal vrouwen sterk toe. Het komt het meest voor na het veertigste levensjaar, maar steeds vaker wordt gezien dat deze ziekte ook jongere mensen treft. En de incidentie stijgt. Keelkanker neemt toe, mondkanker stijgt licht, maar strottenhoofdkanker daalt. Dit geldt voor Nederland, maar ook wereldwijd.