Prostaatkanker, een ziekte in twee gedaanten

Prostaatkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij Nederlandse mannen. Een op de tien mannen krijgt er in zijn leven mee te maken. Aangezien symptomen vaak pas in een laat stadium optreden, kan de ziekte al vergevorderd zijn. Bij 20% van de patiënten hebben tumorcellen zich verspreid, met als resultaat pijnlijke botmetastasen.

Bij wie komt prostaatkanker voor?

Prostaatkanker komt vooral voor bij mannen tussen de 60 en 85 jaar. De ziekte kan echter ook ontstaan op jongere leeftijd. Bij zeer oude mannen komt de ziekte vaker voor en in relatief milde vorm. Vanwege de vaak hoge leeftijd waarop de ziekte voor het eerst wordt ontdekt, overlijden veel mannen mét en niet aan prostaatkanker. Maar zelfs wanneer deze kankerpatiënten buiten beschouwing wordt gelaten, overlijden circa 2500 mannen per jaar eraan. 88% is 5 jaar na de diagnose nog in leven.

Uitzaaiingen van de kanker

“Patiënten die voor het eerst bij de arts komen, kun je verdelen in twee groepen”, zo vertelt uroloog Paul Kil, voorzitter van de Commissie Externe Betrekkingen van de Nederlandse Vereniging voor Urologie. “Bij het merendeel heeft de prostaatkanker zich nog niet verspreid. Maar bij 20% is al sprake van uitzaaiingen. En waar veel andere tumorsoorten zich verspreiden naar bijvoorbeeld de longen, verspreidt prostaatkanker zich vooral naar de botten.” 90% van de patiënten met uitgezaaide prostaatkanker krijgt uiteindelijk botmetastasen.

Botmetastasen en de kwaliteit van leven

De kwaliteit van leven vermindert sterk bij botmetastasen en de complicaties die daarmee gepaard gaan. Ook de overlevingskans slinkt. Kil legt uit: “Door de zwakte van het bot ontstaan pathologische fracturen, fracturen die zonder trauma ontstaan. Maar ook andere ‘skeletal related events’ zoals het uitvallen van de motoriek, verlammingen en zenuwprikkelingen doen zich voor.”

Na drie jaar is 65% van de patiënten met prostaatkanker stadium IV nog in leven. Als er in deze fase botmetastasen zijn, is het belangrijk de hele heftige pijn zo goed mogelijk te voorkomen of te bestrijden.

Gevolgen van de behandeling

Prostaatkanker wordt vaak bij toeval ontdekt, bijvoorbeeld na het afnemen van bloed en het meten van de PSA-waarde bij een medische keuring. Kees van den Berg, de voorzitter van de ProstaatKankerStichting stelt dan ook: “Prostaatkanker is een sluipmoordenaar.” Hoewel de behandeling en overlevingskansen de laatste jaren aanzienlijk zijn verbeterd, kunnen er toch ongewenste bijwerkingen zoals incontinentie, impotentie en darmklachten optreden. Van den Berg: “Het zijn veel voorkomende gevolgen van bestralingen en operaties. De tumor is dan wel weg maar de consequenties voor de kwaliteit van je eigen leven en voor de relatie met je partner zijn groot. Verder blijven vrijwel alle mensen bang voor terugkeer van de tumor.”