Vermoeidheid bij artritis psoriatica

Hoewel Julie Cerrone vaak te kampen had met energietekort tijdens haar middelbare hogere studies, had ze als twintiger een non-stop actieve levensstijl. Ze was altijd in de weer en reisde regelmatig voor haar job als IT-ontwikkelaar.

Tegen 2012 echter, toen ze de dertig naderde, remden hevige kniepijn en andere problemen haar af. Dat jaar werd er een drievoudige diagnose bij haar gesteld: ernstige artritis psoriatica die haar rechterpols en linkerknie trof; een chronische aandoening, het zogenaamde complex regional pain syndrome; en avascular necrosis, afgestorven botweefsel door een gebrek aan bloedtoevoer. Dat laatste trof de knie die ook aangetast was door PsA. Die diagnoses – en de vermoeidheid en andere symptomen die ermee gepaard gingen – veranderden haar leven.

Vermoeidheid bij PsA

“Ik moest verder met een beperking,” zei Cerrone, die nu 30 jaar oud is. “Ik heb zes maanden in bed doorgebracht, immobiel. Mijn vrienden en familie begrepen er niets van omdat ze zich bij die vermoeidheid niets konden voorstellen. Wanneer ik moe was, reageerden mensen nogal snel, ‘Oh, sla je er doorheen,’ maar wanneer de vermoeidheid afkomstig is van een reumatische aandoening, is dat een heel andere situatie.”

Onderzoek heeft aangetoond dat vermoeidheid afkomstig van artritis psoriatica en andere soorten inflammatoire artritis, vaak door patiënten worden omschreven als “volledige uitputting”, “overweldigend” en “het gevoel hebben dat er stenen op mijn rug liggen”. Dergelijke vermoeidheid behoort vaak tot de meest belastende symptomen van PsA, samen met pijn, huidproblemen en lichamelijke beperkingen.

Oorzaken van vermoeidheid

Enkele onderzoeken tonen aan dat maar liefst 50 procent van de patiënten met PsA te kampen heeft met matige tot ernstige vermoeidheid, terwijl 29 procent te maken krijgt met ernstige vermoeidheid, zegt reumatoloog Souyma Reddy van het Psoriasis and Psoriatic Arthritis Center in New York City. Volgens haar is er zeer zelden maar één enkele factor die de vermoeidheid bij artritis psoriatica veroorzaakt.

“De ontsteking die deel uitmaakt van het ziekteproces kan een rol spelen,” zegt Reddy. “Proteïnen, de zogenaamde cytokinen, die vrijkomen tijdens de ontstekingsreacties kunnen vermoeidheid veroorzaken. Er kunnen ook andere oorzaken een rol spelen, zoals de aandoeningen die wel vaker voorkomen bij mensen met artritis psoriatica, inclusief bloedarmoede, zwaarlijvigheid, diabetes, depressie en slaapproblemen.”

“Om vermoeidheid zo weinig mogelijk je dagelijks leven te laten beïnvloeden, is het van essentieel belang dat je de oorzaken van je vermoeidheid vindt en dat je die dan aanpakt”, vertelt Reddy.

1 op de 5 lijdt aan fibromyalgie

Zoals al eerder is opgemerkt kunnen PsA-patiënten getroffen worden door actieve PsA-ontstekingen en andere aandoeningen die los van elkaar vermoeidheid veroorzaken. Zo heeft een onderzoek van Reumatology International in 2014 aangetoond dat een op de vijf mensen met PsA ook lijdt aan fibromyalgie , een aandoening waarbij praktisch alle patiënten last krijgen van vermoeidheid. Volgens de American Academy of Rheumatology, is de juiste oorzaak van fibromyalgie nog niet duidelijk.

Depressie en angst bij artritis psoriatica

Het blijkt echter samen te hangen met zowel emotionele als lichamelijke triggers, die veel voorkomen bij patiënten met artritis psoriatica. “Depressie en angst komen ook vaak voor bij PsA en hebben een duidelijk verband met vermoeidheid,” zegt Reddy. Een onderzoek van Journal of Rheumatology uit 2014 toont aan dat 36,6 procent van mensen met PsA last had van depressie en angst, die op hun beurt dan een verband hebben met beperkingen, pijn en vermoeidheid.

“Bepaalde medicijnen kunnen vermoeidheid veroorzaken,” zegt Reddy. “Als een actieve aandoening, medicijnen of andere omstandigheden de onderliggende oorzaak zijn van de vermoeidheid, dan kunnen mensen in samenspraak met hun dokter de medicatie aanpassen of hun aandoeningen laten behandelen. Soms kan vermoeidheid toch een probleem blijven vormen, ook al is de PsA onder controle en wordt ze niet veroorzaakt door medicijnen. In die gevallen kan wellicht een aanpassing van de levensstijl verlichting brengen.

De rol van chronische pijn

Chronische pijn speelt een belangrijke rol bij vermoeidheid. “Oefeningen kunnen hier een oplossing bieden”, zegt Reddy. “Veel onderzoeken tonen aan dat oefeningen de pijn verzachten die door artritis veroorzaakt wordt. Spieren sterk houden helpt gewrichten te beschermen, verlaagt de inspanning die ze moeten leveren en vermindert zo de pijn.”

Mensen met actieve ontstekingen of verzwakking van beenderen zouden met hun dokter moeten overleggen of bepaalde activiteiten wel veilig zijn voor hen. Cerrone gebruikt nog altijd een kruk om te wandelen maar behaalt binnenkort haar certificering als yogalerares. “Het moment dat ik begin te bewegen, voel ik mij onmiddellijk beter en heb ik veel meer energie,” zegt ze. “Het heeft me ook geholpen om met depressie en stress om te gaan.”

Voeding en beweging

In de jaren nadat Cerrone de PsA-diagnose had gekregen, is ze aan het trainen gegaan. Nu werkt ze deeltijds als holistische gezondheidscoach en heeft ze haar dieet drastisch aangepast door gluten, suiker en zuivel te vermijden. “Voor mij gaven die zaken aanleiding tot vermoeidheid, en ik merkte snel dat kleine veranderingen een groot verschil kunnen maken in hoe ik mij voel,” zegt ze.

Reddy beveelt haar patiënten een voedzaam, evenwichtig dieet aan om hun algehele gezondheid en energie te verbeteren. Toch is er geen bewijs dat het vermijden van bepaalde voedingsstoffen PsA-symptomen zoals vermoeidheid verzacht. Een gezond dieet, voldoende nachtrust en meer beweging zullen wel andere aandoeningen behandelen of voorkomen die gekoppeld zijn aan psoriasis, zoals diabetes.

Verbeteren van slaap

Een onderzoek van 2014 dat gepubliceerd werd in het wetenschappelijk tijdschrift International Journal of Rheumatic Disease, heeft aangetoond dat mensen met PsA die slecht slapen niet enkel vaker te kampen hebben met pijn, angst en vermoeidheid maar dat ze ook meer ontstekingen hebben. Slaapspecialisten kunnen bepaalde aandoeningen, zoals apneu, behandelen. Een ander onderzoek van 2014 dat gepubliceerd werd in het tijdschrift Sleep, heeft ook aangetoond dat tai chi en gesprekstherapie zowel slapeloosheid verbeteren als ontstekingen remmen.

Goede planning is het halve werk

Zodra je de factoren kent die bijdragen tot je vermoeidheid, is het gemakkelijker om je leven te plannen zodat de vermoeidheid niet de bovenhand neemt op ongepaste momenten. “Een goede planning, aandacht voor jezelf en een gepast tempo tijdens je werkdag of werkweek kunnen je helpen om beter om te gaan met vermoeidheid,” zegt Reddy. Cerrone hoopt dit jaar terug voltijds te gaan werken. Ze gaat akkoord met de “lepeltheorie” van chronische ziektes. “Elke activiteit kost je een bepaald aantal lepels energie. Wanneer je voorraad op is, moet je rusten,” zegt ze.

Bron: Psoriant | Ledenblad van Psoriasis Liga Vlaanderen