Gehoorschade: niet te genezen, wel te voorkomen

Bijna 1,6 miljoen Nederlanders hebben gehoorproblemen. Klachten variëren van het minder goed horen van hoge tonen tot het niet of nauwelijks verstaan van gesprekken. Gehoorverlies kan ontstaan door leeftijd of erfelijkheid, maar ook door blootstelling aan harde muziek en lawaai.

Gehoorschade door harde muziek en lawaai

Gehoorschade is in de meeste gevallen blijvend, zegt Lisanne de Regt, projectmanager van de Nationale Hoorstichting. Daarom is preventie het enige antwoord op voorkomen van gehoorschade die niet is gerelateerd aan ouderdom. Bewustwording door voorlichting via bijvoorbeeld onderwijs en overheid speelt een belangrijke rol. Waar het om gaat is een gedragsverandering: het besef dat er situaties zijn waarin het gehoor bescherming nodig heeft en bewustwording over de risico’s. Verontrustend noemt De Regt de resultaten van een onderzoek van het Academisch Medisch Centrum Amsterdam (AMC). Een op de vijf jongeren van 12 tot 25 jaar die een online hoortest deden scoorde niet goed. Eerder al maakte de World Health Organization (WHO) bekend dat wereldwijd meer dan 1 miljard jonge mensen risico lopen op gehoorschade door harde muziek en lawaai.

“Gehoorschade heeft een leven lang impact op het welzijn, de leerprestaties en het arbeidsperspectief van jongeren. Daarom is het van groot belang dat op allerlei vlakken maatregelen worden genomen.” Het reduceren van de risico’s kan onder meer door het instellen van maximale geluidsniveaus in de vrije tijds- en werkomgeving. In de werkomgeving kan bovendien worden gedacht aan het ontwikkelen van stillere productiemethoden, plaatsen van machines in geluiddempende kasten en beperken van de tijd dat medewerkers aan harde geluiden worden blootgesteld. “In het uitgaansleven helpen gehoorbeschermingsmiddelen, zoals oordoppen met een muziekfilter en voldoende demping. Thuis kun je zorgen voor beperking van geluid op muziekspelers en een goed afsluitende koptelefoon.”

Allesoverheersend geluid

Peter van der Ende heeft last van tinnitus, ook wel oorsuizen genoemd. Dit is een gehoorbeschadiging waarbij iemand geluiden hoort die er in werkelijkheid niet zijn. De geluiden lopen uiteen van piep- en fluittonen tot gesuis, gebrom en gebonk. Oorspronkelijk werd aangenomen dat de oorzaak van tinnitus lag in het gehoororgaan. De oorzaak ligt echter in de hersenen. Overactieve delen van de hersenen in het gehoorgebied geven continu signalen. Deze veroorzaken het ‘fantoomgeluid’. Van der Ende weet het verminderen van zijn hoorvermogen aanvankelijk aan erfelijke factoren: slechthorendheid komt veel voor in zijn familie.

Hij besefte dat er meer aan de hand was toen hij een permanente fluittoon in zijn hoofd waarnam. Een allesoverheersend geluid, dat na een periode van veel stress ontstond. Het oorsuizen zette zijn leven op de kop. Hij had slaapproblemen, concentratieproblemen en depressies. “Je voelt je machteloos. Je wilt de geluiden laten stoppen, maar dat lukt niet.” De aandoening is in de meeste gevallen niet te behandelen. Ermee leren omgaan is de enige manier. “Je leert het geluid betekenisloos te laten zijn. Als je langs een snelweg of spoorbaan woont, dan hoor je die geluiden op een bepaald moment ook niet meer. Het worden geluiden waar je nauwelijks aandacht aan besteed.”

‘Mee omgaan’

Als ervaringsdeskundige geeft Van der Ende voorlichting namens stichting Hoormij, opgericht voor mensen met een gehooraandoening of taalontwikkelingsstoornis. Eigenlijk veroorzaakt het geluid in het hoofd zelf minder last dan de paniek en de angst die dat geluid veroorzaakt, zegt hij. “Ik ben er niet meer verdrietig om. Ik kan weer genieten van de mooie dingen in het leven. Als ik op een perron sta en de trein raast voorbij, dan hoor ik daarbovenuit nog altijd een piep in mijn hoofd. Maar ik kan er nu gelukkig mee omgaan.”