Tinnitus: leven zonder stilte

Leven met tinnitus betekent een leven zonder stilte. Tinnitus kan verschillende vormen aannemen en per persoon in hevigheid variëren. Goede voorlichting over wat tinnitus is, hoe de aandoening te voorkomen is en hoe het beheersbaar is te maken, is voor iedereen van belang. Vrijwel iedereen heeft weleens het fenomeen ervaren na een avond harde muziek: een tijdelijke piep of suis in de oren. Doorgaans trekt dit na enkele dagen weer weg. Bij tinnitus horen mensen continu zo’n geluid dat anderen niet horen: een piep, zoem, suis of brom. Dat kan hard of zacht en in verschillende delen van het hoofd klinken, legt Kelly van Bommel uit. Zij is GZ-psycholoog bij GGMD, dat mensen met verschillende gehoorproblemen, waaronder tinnitus, hulp biedt.

“De aandoening wordt problematisch als mensen door het continue geluid psychische of fysieke klachten ervaren.” Wat tinnitus veroorzaakt, vertelt Lisanne de Regt van de Nationale Hoorstichting, kan uiteenlopen van blootstelling aan harde muziek, hoge bloeddruk, bijwerking van medicijngebruik, infecties of hoofdletsel. “Om de oorzaak te onderzoeken en uit te sluiten of sprake is van tinnitus, is het belangrijk dat mensen de huisarts of kno-arts bezoeken zodra ze last krijgen van een geluid.”

““Wist je dat een piep een eerste teken is van gehoorschade?”

Voorkomen beter dan genezen

Tinnitus is niet te genezen dus is voorlichting volgens de Nationale Hoorstichting broodnodig, om zo veel mogelijk gevallen te voorkomen. Het uitgangspunt hierbij is verstandig omgaan met geluid. Daarbij kan gedacht worden aan goede oordoppen bij het uitgaan of werken bij lawaai, en een volumebegrenzer op de muziekspeler. Over oordoppen bestaan allerlei misvattingen, merkt De Regt. “Mensen denken aan van die gele herriestoppers, maar die zijn echt bedoeld voor ’s nachts.” Voor het uitgaan/werken bij hard geluid bestaan geavanceerde oordoppen met spraakfilters, waardoor gesprekken mogelijk blijven, al dan niet op maat gemaakt. Die laatste moeten wel jaarlijks getest worden, aangezien de oren blijven groeien. Binnen de EU is een volumebegrenzer op muziekspelers en smartphones tegenwoordig verplicht, die aangeeft wanneer het volume boven de veilige grens van 85 decibel komt. Daarboven verschijnt een waarschuwing. Een laatste tip van De Regt is om de oren regelmatig rust en stilte te geven.

““Wist je dat je elkaar juist beter verstaat met filterdoppen in dan zonder?”

Onzichtbare handicap

Als mensen veel last ervaren van de aandoening, kan dit leiden tot slaap- of concentratieproblemen of lichamelijke klachten als gevolg van aanhoudende spierspanning. Naast de lichamelijke problemen kunnen psychische klachten ontstaan als somberheid, verdriet, angst en boosheid, vertelt Van Bommel. Door de negatieve gevolgen van tinnitus gaan mensen zich ziekmelden op werk of sociale gelegenheden ontwijken. “Het is een onzichtbare handicap, mensen stuiten vaak op onbegrip bij familie, vrienden of collega’s.” Het vervelende is dat ook vanuit huisartsen vaak het advies komt om ‘er maar mee te leren leven’. Dit werkt frustratie in de hand. Mensen kunnen er dan moeilijk van loskomen. Op dit punt is het zinnig om professionele hulp in te schakelen, om controle over de tinnitus te krijgen. Hoewel genezing niet mogelijk is, zijn er wel degelijk manieren om tinnitus beheersbaar te maken. Dat begint met verschaffen van de juiste informatie, over oorzaken en mogelijke gevolgen.

Controle krijgen over tinnitus

Psycho-educatie helpt om mensen gerust te stellen, zeker als zij al langer met de aandoening rondlopen. Van Bommel: “Vaak gaan mensen op internet op zoek naar een wondermiddel dat niet bestaat.” Correcte informatie is een eerste stap om de initiële negatieve gevoelens te verminderen. Mensen moeten bijvoorbeeld ook weten dat stress een negatieve invloed kan hebben op tinnitus. Het is daarom essentieel het brein te laten ontspannen, door bijvoorbeeld meditatie, ademhalingsoefeningen of mindfulness. Vaak denken mensen dat dat niet bij ze past, ziet Van Bommel. “Controle krijgen over tinnitus vraagt aanpassing en inspanning; dat gaat niet over één nacht ijs. Ontspanning is cruciaal, en dat is door iedereen te leren, al is het soms even zoeken naar de wijze die bij jou past.”

““Wist je dat na 1 avond harde muziek al gehoorschade kan oplopen?”

Betere doorverwijzing

Het zou prachtig zijn als er iets wordt gevonden dat tinnitus kan genezen, maar op de korte termijn ziet Van Bommel dat niet gebeuren. Hoe eerder mensen hun weg vinden naar de juiste instantie, hoe meer ellende dat hen bespaart. Het zou helpen als huisartsen en kno-artsen gerichter doorverwijzen naar instanties die ondersteuning bieden bij tinnitus, vindt zij. Alle mensen die weleens een piep of suis ervaren, moeten dit opvatten als een waarschuwing van het lichaam, vindt De Regt, dat er te veel geluid is geweest en verstandiger met hard geluid moet worden omgegaan. De bewustwording hiervan groeit gelukkig, net zoals het gebruik van oordoppen toeneemt.

““Wist je dat 3 dB harder een verdubbeling van het geluid is?”

De overheid werkt daarbij aan steeds meer afspraken over geluid en geluidsnormen. Dat is ook nodig, vindt de Nationale Hoorstichting: op plekken waar mensen uitgaan of werken moeten goede afspraken gelden over geluid. De norm in uitgaansgelegenheden is 103 decibel. Er ontstaan verschillende hulpmiddelen waarmee mensen hun gehoor kunnen beschermen en bewuster worden van geluidsnormen. Zo is er de decibelapp, om het geluidsniveau mee te meten. Op die manier kunnen mensen zelf bepalen hoe lang ze in hard geluid staan. De Regt: “Het gaat uiteindelijk om een combinatie van goede voorlichting, afspraken en regels, en eigen verantwoordelijkheid.”