‘Moleculaire diagnostiek staat dichtbij de kliniek'

“Dankzij de patiëntrapporten met DNA-mutaties leer je anders denken over kanker, ga je kanker beter snappen. Moleculaire diagnostiek is geen hobbyisme van onderzoekers, maar steeds meer onderdeel van ons denken en staat dicht bij de praktijk in de kliniek.” Aan het woord is Paul Hamberg, internist-oncoloog Franciscus Gasthuis & Vlietland. Hamberg en zijn collega’s behandelen een flinke groep patiënten die deelneemt aan de CPCT-02 studie. Hamberg: “Vooraf benadruk ik altijd bij patiënten: waarschijnlijk heeft u er zelf niets aan, toch steun ik het dat u meedoet met het oog op toekomstige patiënten. Het is ontzettend fijn dat je in het patiëntrapport toch regelmatig aanknopingspunten ziet voor een patiënt, op basis van de DNA-mutaties waardoor een patiënt bijvoorbeeld deel kan nemen aan een studie.”

Patiëntrapport

De data van patiënten wordt – na WGS-analyse (whole genome sequencing) – opgeslagen in de databank van Hartwig Medical Foundation. Daarnaast krijgen behandelaars als Hamberg ook per patiënt een patiëntrapport. Het patiëntrapport geeft behandelaars een zo compleet mogelijk overzicht van de specifieke kankergerelateerde DNA-afwijkingen van de individuele patiënt. Paul Roepman is klinisch moleculair bioloog in de pathologie bij Hartwig Medical Foundation, en verantwoordelijk voor het patiëntrapport en bijscholing: “Het rapport bevat steeds meer informatie voor behandelaars. Zo is in één oogopslag de mate van mutational load te zien, we rapporteren microsatelliet instabiliteit, mogelijk verlies van genfunctie als gevolg van DNA-breekpunten (structural variants) en de aanwezigheid van fusiegenen als gevolg van translocaties. We zien een toenemende belangstelling bij behandelaren, en we zien het als onze taak ze te ondersteunen bij het duiden van het rapport – want het bevat waardevolle maar gespecialiseerde informatie.” Roepman bezoekt maandelijks meerdere ziekenhuizen op hun verzoek voor bijscholing, bijvoorbeeld tijdens een multidisciplinair overleg (MDO) of startoverleg.
Hamberg heeft al veel rapporten gekregen, en kan met de meeste daarvan aardig uit de voeten. “Sommige patiëntrapporten zijn lastiger leesbaar dan andere. Ik heb regelmatig contact met CPCT of Hartwig over hoe ik een rapport moet interpreteren. Enige tijd geleden hebben we Paul Roepman uitgenodigd in ons ziekenhuis voor een onderwijsmoment voor een heel brede groep met staf, oncologen, orgaanspecialisten, artsen in opleiding en coassistenten. We staan aan het begin van deze ontwikkeling, voor de jonge dokters is dit straks de basis. Over tien jaar is het waarschijnlijk routine om een biopt te nemen en zijn de patiëntrapporten waarschijnlijk integraal onderdeel van het MDO.”

Fase 3-studie

Hamberg: “Het is een heel waardevolle bijeenkomst geweest. We leerden veel over kanker en DNA-mutaties. Daarbij wist Roepman zijn specifieke kennis heel dicht bij de dagelijkse praktijk van de kliniek te brengen.” Hij vervolgt: “We merken dat andere specialisten nu vaker zelf ook met het idee komen om een biopt te laten afnemen voor de databank van Hartwig. Als bijvoorbeeld een uroloog bezig is met zijn eigen diagnostiek, klopt hij voor overleg aan bij de oncoloog of het een idee is om meteen ook een biopt te nemen voor WGS-analyse.”
Ondertussen ziet Roepman de bewijsvoering voor het belang van het patiëntrapport toenemen. Onlangs werden de eerste resultaten uit een fase 3-studie (CheckMate-227) gepubliceerd die in eerstelijnsbehandeling van patiënten met longcarcinoom laat zien dat de effectiviteit van immuuntherapie hoger is bij patiënten met een hoge mutational load. Roepman: “Dit is de derde fase 3-studie die aantoont dat Tumor Mutation Burden (ofwel mutational load) een belangrijke, onafhankelijke voorspellende biomarker kan zijn voor immuuntherapie voor patiënten met kanker. Nu wordt een dergelijke voorspeller nog niet routinematig gebruikt. Als we beter kunnen voorspellen wie wel zal reageren, kunnen we de andere groep patiënten mogelijk de (vaak zware) bijwerkingen van de therapie besparen, en heel veel geld.”
Meer informatie?
Hebben u en uw collega’s vragen over het interpreteren van sequencingdata en het patiëntrapport, dan verzorgen we ook graag in uw ziekenhuis bijscholing. Bijscholing kan bijvoorbeeld plaatsvinden tijdens of aansluitend aan een regulier overleg (bv. startoverleg of MDO) en wordt zoveel als mogelijk in overleg met u vormgegeven.
p.roepman@hartwigmedicalfoundation of hartwigmedicalfoundation.nl/bijscholing