Geestelijke gezondheidszorg helpt ook jong kind

Hoe kan een klein kind, dat veilig bij zijn ouders woont, nu psychische problemen hebben? Het is een reactie van veel  ouders die uiteindelijk de behandeling van die psychische problemen in de weg staat. De cijfers liegen niet: vijf procent van de kinderen tot 17 jaar heeft geestelijke gezondheidszorg nodig. Naar verhouding gaat het om evenveel jonge als oudere kinderen. Van alle kinderen die therapie krijgen, is echter maar 0,3% jonger dan 6 jaar.

“Iedereen heeft kwetsbaarheden voor psychische problemen”, zegt kinder- en jeugdpsychiater Annemie Cabus, voorzitter van de DAIHM, de Dutch Association for Infant Mental Health, die het belang van de geestelijke gezondheid van zeer jonge kinderen behartigt. “Of en in welke mate psychische problemen bij kinderen naar voren komen hangt sterk af van de interactie tussen erfelijke aanleg en omgevingsfactoren.” Bij de jonge kinderen zijn het vooral de ouders die de omgevingsfactoren bepalen.

Volgens Cabus begint dit al in de baarmoeder: “Stresshormonen van de moeder beïnvloeden de ontwikkeling van het stresssysteem van het kind. Een stressvolle zwangerschap beïnvloedt de gevoeligheid voor stress van kinderen.”

Eenheid

Ook na de geboorte zijn ouder en kind een eenheid. “Gedurende de twee eerste levensjaren vindt het proces van psychologische loskoppeling tussen het kind en de ouders plaats”, zegt Cabus. Als het evenwicht tussen opvoeding en psychische kwetsbaarheden verstoord raakt, kunnen psychische problemen tot uiting komen.

“We weten hoe snel de ontwikkeling van het brein verloopt, dit gebeurt vooral in de eerste vijf levensjaren. Daarom is snel ingrijpen bij het ontstaan van psychische problemen zo zinvol, jonge hersenen zijn makkelijk beïnvloedbaar.”

Hier komt een tweede misvatting om de hoek kijken. Psychologen en psychiaters zijn praters, maar praattherapie is toch niks voor kinderen? Cabus: “Omdat kind en ouders zo verweven zijn, geven we de therapie altijd voor ouder en kind samen. Dit gebeurt al spelenderwijs. De therapeut bestudeert de interactie tussen ouder en kind en verwoordt de beleving van kind en ouders.

Hoe reageert het kind op de ouders en waarom? De video interactie methode is er een voorbeeld van. We bekijken samen een video-opname van de interactie tussen ouders en kind en bekrachtigen juist wat goed ging. Beelden zijn vaak krachtiger dan woorden alleen.”

Ervaring

Een laatste misvatting snijdt enig hout: er is nog weinig wetenschappelijk bewijs voor het effect van de behandeling. Wetenschappelijk onderzoek met kinderen, of het nu om pillen gaat of om psychologische / psychiatrische therapie, zijn moeilijk van de grond te krijgen.

Pas recent komt meer aandacht voor de noodzaak van dit onderzoek om aan te tonen dat de behandelingen die onze kinderen krijgen ook echt werken. “Inmiddels is het effect van de video interactie therapie bewezen net als van een aantal andere psychotherapeutische methoden”, zegt Cabus.

“Dat voor de overige methoden het bewijs nog ontbreekt, wil niet zeggen dat die methoden daarom niet werken. Als therapeuten gaan we ook af op onze ervaring, we behandelen met methoden waarvan we in de praktijk zien dat ze helpen.”