Het belang van gezinsgerichte zorg rond de bevalling

Toegewijde zorg op maat in een warme en gastvrije omgeving waar het hele gezin welkom is, dat is waar zwangere en net bevallen vrouwen behoefte aan hebben. “Vlak voor, tijdens en na een bevalling draait alles om het gezin en daarom is het belangrijk om gezinsgerichte zorg te bieden”, vertellen kinderarts en neonatoloog Corrie Jacobs en gynaecoloog Jacques Dirken.

Wat is gezinsgerichte zorg?

“Bij deze zorg staat het gezin centraal, blijven moeder en kind voortdurend bij elkaar en worden ouders coachend ondersteund bij de verzorging van hun baby. Dat is prettig voor de ouders en het kind en het is beter voor hun gezondheid. Wij zijn ervan overtuigd dat pasgeboren kinderen die dag en nacht bij hun moeders zijn sneller herstellen. In onze visie moeten kraam- en couveusekamer dan ook een plek zijn die alle medische faciliteiten biedt, waar het jonge gezin samen kan zijn, privacy heeft en zich thuis voelt. ”

Hoe stel je het gezin centraal?

“Door alle zorg rondom het gezin te groeperen”, legt Jacobs uit. “In plaats van aparte afdelingen creëer je één afdeling waar zorg wordt geboden voor zwangere en net bevallen vrouwen én voor het kind. Geen aparte afdelingen verloskunde en kindergeneeskunde maar één afdeling perinatologie waar alle zorg rondom de bevalling wordt geboden. En als je het gezin centraal stelt, betekent dat ook dat je het gezin de ruimte biedt om bij elkaar te zijn. De verpleegkundigen betrekken de partner zoveel mogelijk bij de zorg voor moeder en kind en artsen lopen samen met verpleegkundigen visite op de suites.”

Welke faciliteiten bieden kraam- en couveusesuites?

“De suites – zo noemen wij de kamers in het Jeroen Bosch Ziekenhuis – zien eruit als luxe en comfortabele hotelkamers met eigen sanitair. De suites hebben bovendien een aantal extra voorzieningen zoals een koelkast, een magnetron, een waterkoker en een koffiezetapparaat zodat het gezin, net als thuis, zoveel mogelijk een privésituatie kan creëren. Achter de fraaie wanden zijn medische voorzieningen weggewerkt. Daarbij kun je denken aan aansluitingen en apparatuur voor bewaking, ademhalingsondersteuning, infusen en röntgendiagnostiek.

Als het nodig is, kan die apparatuur worden gebruikt. Is het niet nodig, dan blijft deze buiten het zicht. Een kraamsuite is bedoeld voor de bevalling en de korte periode daarvoor en daarna. Als de baby ziek is of te vroeg geboren wordt en langere tijd extra zorg nodig heeft, gaat het gezin naar een couveusesuite. De suites met alle voorzieningen, waar natuurlijk ook de partner kan blijven slapen, bevinden zich weliswaar in het ziekenhuis maar het zijn beslist geen ziekenhuiskamers.”

Wat is er nodig om die perinatologische zorg te kunnen bieden?

“Het is niet zo dat je van de ene op de andere dag kunt overschakelen. Je moet eerst zorgvuldig met alle betrokken hulpverleners een visie op de nieuwe zorg ontwikkelen”, vertelt Dirken. “Wij hadden het geluk dat wij al onze plannen voor deze speciale afdeling konden realiseren toen er sprake was van nieuwbouw. Maar er komt meer bij kijken dan alleen fysiek een nieuwe afdeling opzetten. Je moet ook de medewerkers bijscholen. Het is de meest ideale situatie als er één verpleegkundige is die zowel moeder als kind verzorgt. Daarom zijn onze verpleegkundigen, voordat wij in 2011 van start gingen, opgeleid tot perinatologisch verpleegkundige. En vanzelfsprekend werken alle artsen hier op de afdeling heel nauw samen. Er is dagelijks multidisciplinair overleg.”

Wordt het gezin nog op andere wijze ondersteund?

“Op de afdeling werken naast gynaecologen, kinderartsen, klinisch verloskundigen en perinatologisch verpleegkundigen ook pedagogisch specialisten die ontwikkelingsgerichte zorg bieden. Ook zijn er fysiotherapeuten, logopedisten, lactatiekundigen en maat-schappelijk werkers die wij naar behoefte kunnen inschakelen. Verder hebben wij een speciale website met filmpjes over allerlei onderwerpen die te maken hebben met de bevalling, de kraamperiode en de tijd erna. Daarbij kun je denken aan informatie over babymassage en borstvoeding maar ook aan uitleg over medische screenings.”

Hoelang maken gezinnen doorgaans gebruik van de suites?

“Dat varieert van enkele uren tot dagen voor de kraamsuites tot enkele weken voor de couveusesuites. Te vroeg geboren kinderen en hun ouders maken langer gebruik van de couveusesuites omdat deze kinderen intensieve zorg en bewaking nodig hebben. De ademhaling is nog onrijp en moet worden ondersteund. Ook kunnen deze kinderen nog niet zelf drinken. Het is belangrijk dat zij zich goed ontwikkelen en goed groeien. Vaak moet hun geboortegewicht nog worden verdubbeld. Zeker bij kinderen en ouders die gebruik maken van de couveusesuites is ontwikkelings- en gezinsgerichte zorg belangrijk. Wij helpen ouders vertrouwen te krijgen in hun kwetsbare kind zodat zij goed voor hun kind kunnen zorgen. Dat doen wij onder meer door hen te leren kijken naar de signalen die de zeer kleine en/of zieke baby geeft en aan te geven hoe zij hierop kunnen inspelen.”

Hoe reageren de moeders en vaders op al deze bijzondere zorg?

“Zeker als het gaat om een eerste ervaring zijn de ouders heel verbaasd over de mogelijkheden die wij hen hier bieden”, weet Jacobs. “Er zijn gelukkig steeds meer ziekenhuizen met kraam-en couveusesuites. Dat is goed voor de ouders en hun kinderen. Maar het is ook goed voor de artsen, verpleegkundigen en andere medewerkers die op deze afdelingen werken. Zelfs na vijf jaar ervaring met deze bijzondere zorg blijft het hartverwarmend en enorm stimulerend om de positieve reacties te horen. Laatst zei een broertje bij ontslag van zijn net geboren zusje “Mamma, wanneer gaan wij hier weer op vakantie?” Op zo’n moment weet je dat je het goed hebt gedaan.”