Leerlingen over onderwijs op maat

In Nederland maken ongeveer 68.000 kinderen en jongeren gebruik van het Speciaal Onderwijs (4 tot 13 jaar) en het Voortgezet Speciaal Onderwijs (13 tot 20 jaar). Arjun en Luca zitten op een VSO-school en vertellen hoe het daar is. Eén ding wordt meteen duidelijk: speciaal onderwijs is niet (alleen) voor lagere niveaus of kinderen met gedragsproblemen.

Arjun zit in 5 havo; als alles goed gaat haalt hij dit jaar zijn diploma. Hij begon op het vmbo, maar al snel bleek dat hem makkelijk af te gaan. Het vmbo-advies kwam voort uit een minder plezante basisschoolperiode, vertelt hij. Hij wist toen nog niet van zijn autisme en werd gepest, doordat zijn gedrag afweek van dat van anderen. Op de basisschool, ook een speciale school, zaten veel kinderen met gedragsproblemen. Pas op de middelbare school bloeide Arjun op. “Toen ze bekendmaakten dat ik naar de havo kon, verbaasde dat me niet. Ik was er klaar voor.”

Kleine en gemengde klassen

Luca doet momenteel 3 havo. Door ziekte heeft hij vertraging opgelopen en is hij als 17-jarige ouder dan de gemiddelde
derdejaars, maar gelukkig is hij niet de enige in zijn klas. Luca merkt dat de lesstof hem minder moeite kost dan zijn jongere klasgenoten. “Waarschijnlijk zou ik meer aankunnen, maar op dit moment heb ik geen behoefte aan meer belasting.” Over het algemeen bevalt de school hem goed. “Door de kleine klassen is er meer aandacht voor elke individuele leerling, en leraren houden zo veel mogelijk rekening met je.”

De klassen in het VSO zijn doorgaans kleiner dan op reguliere scholen en kunnen leerlingen uit verschillende leerjaren of niveaus bevatten. Daarom werken leerlingen veel zelfstandig, met individuele begeleiding waar nodig. Luca heeft dit jaar alleen havisten in de klas maar eerder deelde hij de klas met andere niveaus. “Daar had ik geen last van, omdat je met je eigen werk verder kunt zonder steeds klassikaal les te hoeven volgen.” Kinderen die meer begeleiding nodig hebben in de les, vindt Luca dan ook geen probleem. “Ik probeer ze te ondersteunen waar ik kan.”

Arjun vindt het ook prettig dat hij zelfstandig kan werken als hij wil. Ondanks de kleine klassen is het soms wel druk – als leerlingen en leraren met elkaar in discussie gaan over iets anders dan de lesstof bijvoorbeeld. Of als hij op de gang zit te werken en andere kinderen hard praten. “Voor mij is stilte en concentratie tijdens het leren het belangrijkste. Als dat er niet is, stoort het. Maar je hebt genoeg plekken waar je rustig kunt werken.” Tijdens sommige lessen zit hij samen met kinderen van andere leerjaren. Dat betekent vaak jongere kinderen, en die kunnen weleens drukker zijn dan de vijfdejaars.

Extra hulp

Op school kunnen leerlingen zelf aangeven of ze extra hulp nodig hebben, bijvoorbeeld tijdens de voorbereiding op de examens. Soms is dit niet nodig. Luca heeft buiten de lessen op dit moment geen extra hulp en ook Arjun heeft niet altijd die behoefte. “Als ik echt iets nodig heb, dan vraag ik het, maar

ik zoek dingen ook graag zelf uit.” Wel maakte hij gebruik van een project dat leerlingen met autisme ondersteunt tijdens de opleiding en voorbereidt op de vervolgstudie. Daar leerde Arjun zijn sterke punten kennen en kreeg hij informatie over het hbo, de universiteit en praktische zaken als het leenstelsel.

Plannen voor de toekomst

Arjun staat nuchter tegenover zijn autismestoornis. “Als iemand daarover vraagt, zeg ik ‘ja ik heb autisme, maar ik ben een normaal persoon. Ik ben niet geestelijk gestoord!’ Ik schaam me er niet voor.” Hij heeft grootse plannen: via het vwo naar de universiteit en astronomie studeren. Hij is al op een open dag

en een sterrenkijkavond geweest. Als astronomie niet lukt, is scheikunde, wiskunde of natuurkunde nog een optie. Voor nu is hij bezig met de inschrijving voor de laatste vwo-jaren. Of het makkelijk aanpassen is op een reguliere school, met de grote klassen, weet hij niet.

Ook Luca kijkt optimistisch naar het leven na school. Hij overweegt een hbo-studie elektrotechniek of informatica, maar heeft nog even de tijd om zich daarop voor te bereiden. “Ik sta er vrij ontspannen in en ik zie wel wat er gaat komen.”