Ontwikkelingsgerichte zorg voor vroeggeboren baby's

Voor de opvoeding van een kind is het belangrijk om de zorg af te stemmen op diens ontwikkeling. Dit wordt ontwikkelingsgerichte zorg genoemd. Bij deze zorg wordt rekening gehouden met de fase waarin de ontwikkeling van het kind zich bevindt en met de individuele behoeften van het kind.

Kwetsbaarheid vroeggeboren baby’s

Voor te vroeg geboren baby’s is ontwikkelingsgerichte zorg extra belangrijk, vertelt verpleegkundig wetenschappelijk onderzoeker Joke Wielenga. “Deze kindjes zijn geboren voordat zij daaraan toe waren, waardoor hun ontwikkeling gevaar loopt.” Ze zijn daardoor uiterst kwetsbaar en kunnen zich nog niet beschermen tegen prikkels van buitenaf, zoals licht en geluid. Om deze reden moet goed worden gekeken naar wat een kind aankan en waartegen het beschermd moet worden. “Ziekenhuizen die ontwikkelingsgerichte zorg bieden hebben bijvoorbeeld speciale babymaskertjes tegen fel licht, of stiltezones rondom de couveuses”, licht Dorette Jansen, werkzaam bij de Vereniging van Ouders van Couveusekinderen (VOC), toe. Ontwikkelingsgerichte zorg draait naast het beschermen van het kindje tegen stress ook om het ondersteunen bij de dingen die het kindje nog niet zelf kan. Als voorbeelden noemt Wielenga het krommen van de rug om in een foetushouding te liggen en de handjes naar de mond brengen; beide handelingen die een kalmerende werking op de baby hebben. Door hun kindje aan te raken, op te pakken en te troosten, kunnen ouders een grote rol spelen bij deze ondersteuning.

Het kindje leren begrijpen

Niet ieder kindje reageert op dezelfde manier op de buitenwereld. Daarom is het observeren van het gedrag erg belangrijk. Wielenga legt uit dat ook als het kindje nog niets kan zeggen, het met heel subtiele lichaamsbewegingen al wel kan aangeven dat iets niet bevalt of juist wel. Om deze signalen te herkennen, is de NIDCAP (Newborn Individualized Development Care Program) ontwikkeld. Bij NIDCAP worden zorgverleners getraind om de kindjes te observeren – hoe is de ademhaling, de houding of de gezichtsuitdrukking – en aan de hand hiervan scorelijsten bij te houden. Deze lijsten worden vervolgens gebruikt om een plan op te stellen voor de zorg die het kindje nodig heeft. Voor ontwikkelingsgerichte zorg is het belangrijk dat ouders en kind samen zijn. Een eigen kamer biedt hierbij een omgeving die op de behoeftes van beiden is afgestemd. Deze faciliteit wordt steeds vaker aangeboden in de Nederlandse ziekenhuizen en past goed binnen het family integrated care concept. Wielenga: “Deze family integrated care maakt ouders partner in de zorg van hun kind.” Omdat ouders hun kindje elke dag zien, kunnen zij vaak het beste aangeven wanneer hun kindje iets nodig heeft. Zij moeten daarom altijd gehoord worden door de zorgverleners. Dit zorgt ervoor dat zij meer betrokken zijn, wat niet alleen belangrijk is voor de ontwikkeling van het kind, maar ook voor de hechting tussen ouders en kind.

Richtlijnen voor ontwikkelingsgerichte zorg

In ziekenhuizen is het niet altijd duidelijk wat de mogelijkheden van ontwikkelingsgerichte zorg zijn. Vandaar dat de VOC richtlijnen heeft opgesteld waaraan goede ontwikkelingsgerichte zorg zou moeten voldoen. Deze richtlijnen zijn gebaseerd op wat ouders belangrijk vinden in de zorg voor hun kindje en wat zij hebben gemist bij zorg die ze kregen. Ziekenhuizen die aan deze richtlijnen voldoen krijgen van de vereniging een keurmerk. Jansen: “Het doel van het keurmerk is ouders te emanciperen met behulp van de juiste informatie, zodat zij de beste zorg voor hun kindje kunnen kiezen.”