Bezoek aan huisartsenpost niet altijd nodig

Huisartsenposten zijn bedoeld voor problemen die niet tot het spreekuur van de eigen huisarts kunnen wachten. Toch nemen mensen ook contact op voor klachten die medisch en kostentechnisch gezien onnodig zijn. Hoe zou dit anders kunnen?, vroeg Ellen Keizer zich af. Voor haar promotieonderzoek aan de Radboud Universiteit besloot ze te onderzoeken waarom mensen contact opnemen met de post en welke strategieën gepast zorggebruik kunnen bevorderen.

Wat wilde je precies onderzoeken?

“Mijn doel was om te achterhalen waarom mensen contact opnemen met de huisartsenpost, in het bijzonder voor klachten die niet spoedeisend zijn. Ook wilde ik weten welke mensen eerder geneigd zijn om hulp te zoeken in vergelijking met anderen. Ten slotte beoogde ik manieren te vinden om medisch onnodig gebruik te verminderen en medisch noodzakelijk gebruik te bevorderen.”

Hoe is het onderzoek uitgevoerd?

“In totaal bestond het onderzoek uit vijf verschillende studies. Zo hebben we mede via een schriftelijke vragenlijst gevraagd waarom patiënten contact opnemen met de huisartsenpost. Ook hebben we mensen gevraagd zich voor te stellen dat een bepaalde medische situatie zich voor zou doen en hoe ze zouden handelen. Ze konden er onder andere voor kiezen niets te doen, te wachten tot het spreekuur van de eigen huisarts of te bellen met de huisartsenpost. Daarnaast stelden we deze mensen allerlei andere vragen over factoren die het zoeken van hulp mogelijk zouden kunnen beïnvloeden. Voorbeelden zijn iemands opleidingsniveau, etnische achtergrond, kennis over het gezondheidszorgsysteem, afstand tot de huisartsenpost en gebruikelijke zoekgedrag.

Aan de huisartsen vroegen we vervolgens hoe zij denken medisch onnodig gebruik te kunnen verminderen. Ten slotte testten we in een pilotstudie de invloed van vier strategieën op de zorgkeuzes die ouders van jonge kinderen maken, zoals het gebruik van internet en het betalen van een eigen bijdrage.”

Waarom nemen patiënten contact op met de huisartsenpost?

“Het vaakst genoemde motief om contact op te nemen voor niet-spoedeisende klachten was ongerustheid. Ook bleek bij patiënten het gevoel te bestaan dat ze dringend een huisarts nodig hadden. En er was behoefte aan medische informatie.

Bij sommige patiënten speelde de ervaring mee dat de eigen huisarts overdag niet goed bereikbaar is. De huisartsen dachten op hun beurt dat de 24-uursservicemaatschappij een belangrijke reden vormt om contact op te nemen voor een niet-spoedeisende klacht.”

Welke factoren hebben invloed op zorggebruik?

“Bepaalde groepen mensen bleken eerder geneigd tot hulp zoeken buiten kantoortijd dan andere groepen. Dit waren onder andere degenen met een lagere opleiding, werklozen en mensen met een niet-westerse achtergrond.

Ook speelde de houding die mensen hebben over het gebruik van de huisartsenpost een rol. Mensen die menen dat de post is bedoeld voor alle hulpvragen zochten eerder hulp dan degenen die denken dat deze enkel voor spoedgevallen is bedoeld.

Hoe kan gepast zorggebruik worden bevorderd?

“Volgens de huisartsen is de invoering van een eigen bijdrage voor een bezoek aan de huisartsenpost – mits dit een klein bedrag is van onder de 30 euro – een effectieve en wenselijke maatregel om onnodig zorggebruik te verminderen. Ook zijn ze van mening dat er meer medische problemen aan de telefoon afgehandeld kunnen worden.

Daarnaast heeft het gebruik van betrouwbare internetapplicaties de potentie om gepast zorggebruik te bevorderen. Mensen kunnen informatie op het internet vinden en hierdoor besluiten om geen contact op te nemen met de huisartsenpost. Daarnaast kan internet er ook voor zorgen dat mensen juist wel contact opnemen als hen dat wel nodig lijkt.”

Neemt het gebruik van gezondheidswebsites geen risico’s met zich mee?

“Dit wordt vaak geroepen, maar ik denk dat het vooral van belang is dat mensen weten welke websites betrouwbaar zijn voor het zoeken van medische informatie. Een site als thuisarts.nl is door huisartsen ontwikkeld op basis van wetenschappelijke richtlijnen. Hier zal niet vermeld worden dat je mogelijk een tumor hebt bij onschuldige hoofdpijnklachten, maar wel dat contact met de huisarts is gewenst bij bepaalde symptomen.

Er zijn echter ook websites waar reclame wordt gemaakt voor de eigen niet-bewezen behandeling of waar mensen zonder medische kennis reageren op de problemen van anderen. Betrouwbare websites zouden meer gepromoot kunnen worden.”