Luisterend oor en open deur voor kritische prikken

Zorgverleners stuiten weleens op weerstand wanneer zij kritische prikkers van het belang om te vaccineren willen overtuigen. Vaak zetten deze dan juist de hakken in het zand en is er geen ruimte meer om naar elkaar toe te bewegen. Maar hoe ga je dan wel met kritische prikkers om? Jeugdartsen Esther Kramer en Lucy Smit delen hun ervaringen.

Esther Kramer is Jeugdarts bij GGD Zuid-Gelderland. Ze ontvangt veel ouders uit dorpen in de gemeente Neder-Betuwe. De gemeente Neder-Betuwe heeft de laagste vaccinatiegraad van heel Nederland: slechts net iets meer dan de helft van de kinderen zijn gevaccineerd. De voornaamste bezwaren komen vanuit de religieuze hoek, in tegenstelling tot de landelijke trend. De argumenten die de religieuze groep aandraagt, zijn dan ook anders. “Deze mensen weten hoe erg de ziektes kunnen zijn,” vertelt Kramer, “er zijn met enige regelmaat uitbraken van bijvoorbeeld de mazelen in deze regio. Iedereen heeft tijdens die uitbraken gezien hoe erg het kan zijn en hoe ziek de kinderen worden.” Het is dus niet dat ze de ernst van ziektes ontkennen, zoals bijvoorbeeld de andere kritische prikkers vaak doen. “Die zeggen vaak dat je kind er juist heel sterk en gezond uitkomt door ze op een natuurlijke manier de ziekte te laten ervaren. De mensen met religieuze bezwaren denken dit niet, maar geloven over het algemeen dat het aan God is om wel of niet in te grijpen.”

Deur altijd open

Er zijn enkele manieren waarop men deze groep toch kan bereiken, vertelt Kramer. Zo is er een flyer beschikbaar waarin drie voorname predikanten vertellen over hun interpretatie van vaccinatie. Deze interpretaties variëren van orthodox tot gematigder, hetgeen de opvattingen van de geloofsgroep reflecteert. “Dit bleek effectief”, stelt Kramer. “De gemeente herkent zich in deze personen. Daarom kunnen deze predikanten de gemeente bereiken.” Ook voor de meer orthodoxe opvattingen is ruimte, vindt Kramer. “Het helpt niet om dwingend of hard het gesprek aan te gaan. We luisteren vooral en laten ze hun opvattingen delen. En we laten de deur altijd open: misschien willen ze nu niet vaccineren, maar bijvoorbeeld wel volgend jaar.”

Anti-vaxxers

Lucy Smit is Jeugdarts in Kennemerland. Zij ziet een geheel andere groep kritische prikkers dan Kramer. De kritische ouders bij Smit op het spreekuur zijn voornamelijk hoogopgeleid. De argumenten die zij aandragen, zijn dan ook anders dan die van de streng-gereformeerde groep. Toch ziet Smit enkele gelijkenissen tussen de twee groepen. “De stellige overtuiging van de hoogopgeleide kritische prikkers lijkt haast op religieus geloof. Het heeft vaak niet zo veel zin om met harde, wetenschappelijke argumenten aan te komen. Zij vinden dit vaak geen geldig bewijs, omdat zij wetenschap noch politiek vertrouwen.” Deze mensen zijn moeilijk te bereiken, zegt Smit. “Voor hen is het klip en klaar, en het heeft dan vrijwel geen zin om ertegenin te gaan. We luisteren dan ook vooral, om te zien hoe we misschien toch nader tot elkaar kunnen komen. We vertellen ze nog wel altijd welke opties er zijn. Bovendien proberen we altijd een afspraak voor de toekomst te maken.” Toch neemt Smit het hen niet kwalijk: “Zoals iedere ouder willen ze alleen maar wat zij het beste voor hun kind vinden. Dit verschilt uiteraard per ouder.”

Twijfelende ouders

Er zijn ook minder stellige ouders, die voornamelijk twijfelen. Zij geven aan verward te raken door de grote stroom verschillende en soms tegenstrijdige berichten op het internet en in de media. Zij zijn vaak kritisch, maar staan wel open voor de uitleg van medici. “Deze mensen zijn nog wel te bereiken, dus we gaan altijd het gesprek aan. Altijd met begrip en nooit door overweldigend te overtuigen. En dan zien we ook dat sommigen toch overgaan tot vaccinatie.” Overigens ziet Smit ook een groeiende groep die juist zo snel en zo veel mogelijk wil vaccineren, omdat zij zich afkeren tegen de anti-vaxxers. “Voornamelijk door alle media-aandacht wordt men zich meer bewust van het gevaar van niet-vaccineren. Het zou dan ook goed kunnen dat de vaccinatiegraad weer opklimt.”