De transitie in de zorg is pas net gestart

De afgelopen jaren hebben in het teken gestaan van een grote paradigmaverschuiving binnen de zorg. Onder invloed van de participatiegedachte en gevoed door bezuinigingen, is er onder Rutte I en II een grote transitie ingezet. De AWBZ (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten) is afgeschaft en overgegaan naar Wlz, Wmo en de Jeugdwet. Deze bewegingen hebben een enorme impact gehad op de strategie, bedrijfsvoering/ICT, maar ook op medewerkers van zorginstellingen. Hoe zit dit precies? Nico Baas en Martijn Mallie, managing partners bij Arteria Consulting – een adviesbureau exclusief gericht op de zorg – vertellen over de uitdagingen in de sector.

Het zorgspeelveld is sterk veranderd. Wat zien jullie in de dagelijkse praktijk?

Mallie: “Je kunt inderdaad duidelijk zien dat het zorgveld aan het veranderen is. De cliënt wordt mondiger door de veelheid aan beschikbare informatie. Stelselveranderingen leiden tot meer marktwerking en nieuwe technologieën dringen de zorgmarkt in sneltreinvaart binnen. De positie van de cliënt in het zorgproces is hierdoor echt aan het veranderen. Van zorgorganisaties wordt verwacht dat zij hierop anticiperen.”

Baas: “Dé cliënt bestaat niet, eenieder heeft andere, meer of minder complexe zorgvragen. Dit vraagt om een andere en nieuwe manier van organiseren en financieren, en om creativiteit en domeinoverstijgend denken van de overheid, zorgverzekeraar, zorginstelling en professional.

Mallie: “Het is geen eenvoudige opgave om een dergelijke transitie van vandaag op morgen te maken. De risico’s voor zorginstellingen zijn daarbij navenant toegenomen: in aantal en intensiteit. Nieuwe concurrentie, een stagnerende arbeidsmarkt en de snelheid van technologische ontwikkelingen. Cliënten worden kritischer, de verwachtingen met de dag hoger, gedreven door alle informatie op internet. Technologische mogelijkheden in overvloed, maar niet bij te benen voor een gemiddelde zorginstelling. Het behouden van overzicht, leggen van verbanden en het kiezen van een bestendige koers worden dan ineens heel belangrijk.”

Baas: “Er blijven wat mij betreft veel kansen liggen op dit gebied. E-health, robotica, big data-analyse en apps worden zeer belangrijk bij het vorm en inhoud geven van de transitie. Digitaal communiceren met een zorgprofessional hoort vanzelfsprekend te zijn, actieve informatie-uitwisseling over eigen metingen. Met de smartphone en Artificial Intelligence worden cliënten deels zelf arts door het uitvoeren van scans, waarbij op basis van algoritmen direct behandelopties worden aangeboden. Dit type innovaties gaat voor enorme veranderingen in de zorgsector zorgen en de relatie tussen patiënten en de professionals blijvend veranderen.”

Waarom is het zo lastig om te anticiperen op deze transitie?

Baas: “De financiële ruimte in bijvoorbeeld de Wlz (Wet langdurige zorg) is erg laag: de gemiddelde rendementen liggen onder de 2 procent. Daarmee wordt de investeringsruimte ook ingeperkt. Als organisaties willen innoveren, moeten ze dat doen met de bestaande middelen. Als we naar een duurzaam zorgstelsel willen, dan vraagt dat andere oplossingen en lef. We moeten dus meer naar ketensamenwerking in de zorg toe, waarbij de keten als geheel wordt gefinancierd, en waar ruimte is om te kunnen innoveren, (her)investeren en kennis te delen, zoals bij accountable care. Maar er moeten ook keuzes worden gemaakt in wat doen we wel, wat doen we niet, en wat laten we aan anderen over. Je kunt tenslotte niet alles zelf.”

Mallie: “Het is voor organisaties een hele uitdaging om de kennis en expertise van de laatste technologische ontwikkelingen bij te houden. Als de keuzes eenmaal zijn gemaakt, is er executiekracht nodig om de digitale transformatie in gang te zetten. Dit vraagt samenwerking, volharding in gemaakte keuzes en een regisseur die via kleine, snelle stappen, resultaten boekt. Dat is geen sinecure.”

Baas: “Het begint bij het creëren van bewustzijn en onderbouwing: feiten zijn belangrijk. Wij brengen regelmatig cliëntreizen over organisaties heen in kaart. Wanneer we deze vervolgens projecteren op het uitgedachte zorgpad en vergelijken met het financiële plaatje, ofwel inkomsten en uitgaven, dan kraakt het regelmatig. Het proces moet terug naar de basis, de Triple Aim-gedachte: betere samenwerking in de keten, hogere individuele cliëntwaardering en lagere overall kosten.”

Mallie: “Wij maken daarbij de vertaalslag tussen de leef- en systeemwereld en helpen met het creëren van overzicht en inzicht op alle niveaus binnen de zorg, bieden haalbare stappen, zodat oplossingen beklijven. We zetten hier verschillende instrumenten voor in, waaronder waardegedreven zorg met accountable care, Value Based Health Care en kwaliteit van zorg.”

Wat zijn jullie toekomstplannen?

Mallie: “Wij willen graag blijvend bijdragen aan de transitie in de zorg. Enerzijds willen wij de koppeling tussen zorg, welzijn, werk en inkomen bestendigen om ook preventief resultaten te boeken. Anderzijds willen wij graag de cliënt in staat stellen zelf de keuzes te maken over de invulling van kwaliteit van leven, waar nodig met de inzet van de laatste technologische middelen. De transitie is wat dat betreft pas net gestart.”

Baas: “Als we daarnaast de samenwerking tussen zorginstellingen bevorderen en accountable care verbinden met kwaliteit van leven, dan komen we een stuk dichterbij ons doel om bij te dragen aan duurzame zorg in Nederland.”

Meer informatie?
https://arteriaconsulting.nl