‘Diagnostiek levert heel waardevolle informatie op’

Bij maar liefst 70 procent van al het medisch handelen speelt laboratoriumdiagnostiek een rol. Testen die plaatsvinden aan de hand van lichaamsmateriaal van patiënten kunnen in veel verschillende stadia waardevolle informatie opleveren over alle vragen rondom medisch handelen. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om het stellen van een diagnose, maar ook om het bepalen voor welke behandeling iemand in aanmerking komt en het monitoren van patiënten die een bepaalde therapie volgen. Diagnostiek heeft dan ook een grote toegevoegde waarde in het zorgproces, zegt Mirjam de Bruin van Diagned, de branchevereniging voor bedrijven binnen de laboratoriumdiagnostiek. “Het systeem is echter niet zo ingericht dat elke afzonderlijke test ook wordt vergoed.”

Kosten diagnostiek

Hoewel diagnostiek een grote rol speelt in de zorgketen, beslaan de kosten slechts 2 procent van de totale uitgaven in de zorg. Helemaal accuraat is dat getal echter niet. De kosten van laboratoriumonderzoek op aanvraag van een medisch specialist worden namelijk niet afzonderlijk voor iedere test vergoed, maar zitten versleuteld in Diagnose Behandeling Combinaties (DBC’s). Dit zijn alle stappen die nodig zijn om een aandoening of ziekte te behandelen, van het eerste consult tot en met de laatste controle. De kosten van diagnostiek zitten dus verstopt in de totale kosten van het ziekenhuis, legt De Bruin uit. “Of bepaalde testen kunnen worden uitgevoerd, is dus mede afhankelijk van de ruimte die een ziekenhuis weet te maken in het budget.”

Zinvolle diagnostiek

De inzet van diagnostiek zou niet belemmerd mogen worden omdat er geen bestedingsruimte is, vindt De Bruin. Zinvolle diagnostiek zou gewoon vergoed moeten worden. Een voorbeeld is de inzet van zogenaamde companion diagnostics. Deze diagnostische testen worden steeds vaker gebruikt bij het voorschrijven van bijvoorbeeld dure kankergeneesmiddelen, om vast te stellen of patiënten kans maken om gunstig te reageren op een bepaald medicijn. Zo wordt diagnostiek ingezet als selectiemiddel voor het al dan niet inzetten van een therapie. Buiten het feit dat patiënten zo geen onnodige behandeling hoeven te ondergaan, helpen deze testen ook verspilling van geneesmiddelen tegen te gaan, zegt Joba van den Berg, Tweede Kamerlid voor het CDA. “Ik hoorde onlangs van iemand dat zijn zieke schoonmoeder negentig procent van een doos met medicijnen tegen kanker niet had gebruikt, omdat bleek dat het middel niet aansloeg. Het is belangrijk dat soort situaties, indien mogelijk, te voorkomen.” Voor diagnostische testen als companion diagnostics is echter geen directe aanspraak op vergoeding mogelijk. De Bruin pleit er dan ook voor goed naar het vergoedingensysteem te kijken en ervoor te zorgen dat zinvolle diagnostiek niet wordt uitgesloten alleen omdat er geen budget voor is. Om dit te realiseren is het wel noodzakelijk dat op andere plaatsen geld wordt bespaard, benadrukt Van den Berg. “Ergens anders moeten dergelijke veranderingen dan tot meer effectiviteit leiden en tot betere zorg voor de patiënt.” Zij ziet veel in een systeem waarbij niet zozeer de behandeling zelf, als wel het resultaat wordt beloond.

Toegevoegde waarde

Juist omdat het om relatief lage kosten gaat, zou de toegevoegde waarde van diagnostiek voor alle stadia in het zorgproces wel meer op de voorgrond mogen komen, geeft De Bruin tot slot aan. “Diagnostiek wordt nu vaak als kostenpost gezien, terwijl het heel waardevolle informatie oplevert die een rol kan spelen in het gehele behandelproces. Daar mag meer aandacht voor komen.”