Een vitale oude dag met behulp van technologie

Mensen blijven steeds langer thuis wonen. Dit kan grote voordelen hebben: mensen wonen in hun vertrouwde omgeving, kunnen hun eigen ding doen en ervaren meer autonomie. Er kleven echter ook gevaren aan. Ouderen kunnen vereenzamen, slecht voor zichzelf zorgen, vallen of verdwalen. Om ervoor te zorgen dat ouderen langer vitaal en gezond thuis kunnen blijven wonen, kan de inzet van technologie uitkomst bieden.

Ouderenzorg

Vroeger gingen ouderen bijna standaard naar een verzorgingstehuis als zij de seniorenleeftijd bereikt hadden. Om verschillende redenen is dat tegenwoordig minder vanzelfsprekend. Ten eerste komen er steeds meer ouderen bij. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) geeft aan dat het aantal 65-plussers zal stijgen van 3 miljoen in 2015 naar 4,7 miljoen in 2040, wat neerkomt op 26 procent van de totale bevolking. Omdat het aantal plekken in verzorgingstehuizen niet evenredig toeneemt, ontstaat daar een tekort aan woonplaatsen. Daarnaast leven mensen steeds langer: vrouwen worden nu gemiddeld 83,3 jaar en mannen 79,9 jaar. Daardoor zullen mensen in verzorgingstehuizen hun plek langer vasthouden.

Naast deze ‘negatieve’ oorzaken spelen ook andere dingen mee in de veranderende ouderenzorg. Mensen worden niet alleen ouder, maar blijven ook langer vitaal. Zij willen niet op hun zeventigste al naar een verzorgingstehuis Ze blijven langer gezond, zijn mondiger dan vroeger, willen zelf weten wat ze doen en wanneer, en willen liever in hun eigen omgeving blijven wonen.

Vrijheid versus veiligheid

Dat meer mensen langer thuis blijven wonen is een gegeven. De vraag is echter hoe hier goed mee om te gaan, zodat ouderen geen gevaar lopen. Regelmatig staan er voorbeelden in de krant van ouderen die na een val pas na dagen gevonden worden. Volgens cijfers van Ouderenorganisatie Anbo is een derde van de ouderen tussen de 65 en 80 jaar in de afgelopen twee jaar minimaal een keer gevallen. “Dit komt met name door de thuissituatie van ouderen. Zo hebben zij regelmatig gladde vloeren, losse kleedjes en gammele trapjes die al jaren gebruikt worden”, vertelt Kenneth Meijer, universitair hoofddocent Bewegingswetenschappen aan de Universiteit Maastricht. Het zijn dan ook vaak de routinedingen die, naarmate iemand ouder wordt, niet langer veilig blijken.

Omdat het achteruitgaan geleidelijk gebeurt, hebben ouderen dit zelf niet door. Andere risico’s zijn de weg kwijtraken, wanneer ouderen kampen met dementie, en het kwijtraken van een gezond dagritme. “Het gevaar van mensen in een verpleeghuis op te nemen is dat zij daar te weinig beweging krijgen. Dit heeft een slechte invloed op hun gezondheid”, legt Freek Boesten, productontwikkelaar wearable healthcare bij Maastricht UMC+, uit.

Ondersteuning bij thuis wonen

Om ervoor te zorgen dat ouderen vitaal en veilig thuis kunnen blijven wonen, kan technologie op vele vlakken een bijdrage leveren. Het kan gaan om reactieve systemen, zoals dwaaldetectie- en valdetectiesystemen, legt Boesten uit, waarmee ouderen (automatisch) hulp kunnen inschakelen wanneer nodig. Deze systemen kunnen hun veiligheid helpen waarborgen. Daarnaast kan technologie worden ingezet in de vorm van preventie. Meijer: “We kunnen alarmsystemen inzetten om te zien of er afwijkingen zijn in de dagelijkse routines. Komen mensen wel uit bed of blijven ze liggen? Als dit soort situaties voorvallen, kan men uit voorzorg een huisbezoek inplannen.”

Technologie kan ook helpen bij het tegengaan van vereenzaming, iets dat vaak voorkomt bij thuiswonende ouderen, bijvoorbeeld door apps die het naar buitengaan stimuleren. Als voorbeeld noemt Meijer Pokemon GO, een spel dat ervoor zorgde dat grote groepen kinderen weer naar buiten gingen. Als een dergelijk systeem voor ouderen ontwikkeld zou worden, zo stelt hij, zou dit niet alleen de lichamelijke gezondheid van ouderen ten goede komen, maar ook hun geestelijke gezondheid, omdat ze hierdoor het contact kunnen opzoeken met andere ouderen.

Gezond leven

Beide experts zien grote mogelijkheden voor de toepassing van technologie voor het gezond en vitaal thuis blijven wonen. Meijer benadrukt echter dat gebruiksvriendelijkheid erg belangrijk is om ervoor te zorgen dat ouderen de voordelen van de technologie kunnen ervaren. Een eenvoudige interface kan hierbij belangrijk zijn. Mensen die niet snappen hoe een systeem werkt, zien er ook niet de voordelen van in, en pas als zij zelf de voordelen inzien van een technologie zullen zij deze gaan gebruiken. Boesten waarschuwt dat technologie niet moet worden gezien als de ultieme oplossing voor een vitale oudere dag. “Technologie is een mooi hulpmiddel, maar kan mensen ook een stuk eigen regie en verantwoordelijkheid ontnemen. In plaats van te richten op comfort met bijbehorende inactiviteit kan er beter gericht worden op de inzet van technologie voor een actief en sociaal dagritme dat ervoor zorgt dat mensen gezond kunnen blijven.”