‘Gelukkigste man ter wereld door klikprothese’

Sinds september 2017 werken het Erasmus MC, Rijndam Revalidatie en Rijndam Orthopedietechniek samen aan een innovatieve behandeling voor mensen met een beenamputatie. Deze geavanceerde techniek, waarbij een klikprothese aan het afgezette bot wordt verbonden, maakt dat een kokerprothese niet langer meer nodig is. Een verandering die niet alleen de mobiliteit en het zitcomfort verbetert, maar ook de algehele kwaliteit van leven.

Nog altijd wordt voor de meeste beenprothesen gebruik gemaakt van een koker, zegt Oscar van Waes, traumachirurg bij het Erasmus MC. Maar deze methode leidt vaak tot problemen. Zo kan de koker wringen, waardoor wondjes ontstaan en de patiënt niet meer in staat is om lange afstanden te lopen. Maar ook een simpele actie als op de bank of wc zitten, kan pijn doen, omdat er in dat geval op de rand van de koker wordt gedrukt.

Klikprothese

Het bestaan van deze problemen leidde twintig jaar geleden tot de ontwikkeling van een klikprothese via osseointegratie. Een uitvinding waarbij een titanium implantaat in het resterende bot wordt gebracht. Deze steekt een stukje uit, zodat de prothese via een connectiestuk kan worden vastgeklikt. De techniek werd bedacht in Zweden en is vervolgens verder ontwikkeld in Nijmegen en Australië. Sinds kort is de doorontwikkelde behandeling ook in Rotterdam beschikbaar. De nieuwe behandellocatie is te danken aan Van Waes, die naast zijn werkzaamheden in Rotterdam ook geregeld oorlogsgebieden bezoekt om operaties uit te voeren. Zijn grote affiniteit met trauma-amputaties leidde ertoe dat hij zich meer in het onderwerp ging verdiepen. En na een ontmoeting met Marieke Paping, revalidatiearts bij Rijndam Revalidatie, trokken ze samen op om het Osseointegratie Centrum Rotterdam op te zetten.

“Voor we met een eigen osseointegratiebehandeling wilden starten, is goed gekeken naar de werkwijzen van andere ziekenhuizen”, vertelt Van Waes. In Sydney wordt het chirurgisch deel van de behandeling in één operatie uitgevoerd. “Dit zag er zo goed uit, dat wij besloten dit voorbeeld over te nemen. Niet alleen is dit minder belastend, het zorgt er ook voor dat patiënten sneller aan de revalidatie kunnen beginnen.”

Gewicht en belasting opbouwen

Het levert volgens Paping een enorme tijdswinst op. “Al ongeveer één week na de operatie kunnen patiënten beginnen bij Rijndam Revalidatie, waar ze kunnen werken aan hun herstel. Hierbij ligt de focus op belasting opbouwen, zelfstandig lopen en de kwaliteit van bewegen.”

Tijdens de operatie wordt bepaald hoe sterk het resterende bot is en hoeveel gewicht er op het been kan worden genomen, legt Paping uit. Vervolgens wordt op basis van deze informatie een trainingsschema gemaakt. In de praktijk betekent dit dat mensen met een paar kilo belasting beginnen, waarna er om de zoveel dagen wat bij komt. Veelal kunnen patiënten na een periode van twee tot zes weken de helft van hun lichaamsgewicht dragen. Ze beginnen dan met lopen op krukken, bouwen later af naar één kruk en gaan door tot het moment dat ze zonder hulpmiddelen alle loopvaardigheden beheersen.

De revalidatie moet niet worden onderschat. Konden mensen met een kokerprothese nog deels in hun prothesekoker ‘hangen’, bij een klikprothese moeten de beenspieren weer hard aan het werk, aldus Paping. Het is dan ook belangrijk dat mensen hun spieren weer actief gaan gebruiken en op de juiste manier leren bewegen. Dit proces kan heel wat spierpijn opleveren en neemt meerdere maanden in beslag. Maar uiteindelijk wordt het allemaal steeds beter.

Van een koker- naar klikprothese

Inmiddels hebben al zeven patiënten een operatie ondergaan, waaronder de 68-jarige Peter Castenmiller. De Brabander werd in 2016 geamputeerd na een trombose in zijn been en droeg aanvankelijk een kokerprothese, maar erg tevreden was hij er niet mee. “Bij warm weer kreeg ik blaasjes, als gevolg van zweet in de koker. Ook had ik last van mijn rug, knellingen en een verkleving in mijn stomp. Die koker was één en al ellende.”

Toen hij achter het bestaan van klikprothesen kwam, was de beslissing dan ook snel gemaakt. Na een uitgebreide screening en een plek op de wachtlijst, volgde op 4 december de operatie. Volgens Peter was de ingreep pittig, maar hadden de artsen hem hier goed op voorbereid. Twee weken later kon hij aan de revalidatie beginnen en vanaf dat moment verliep alles voorspoedig. “Inmiddels ben ik drie maanden verder en heb eigenlijk nergens last meer van. Ook de fantoompijn is helemaal afgenomen.”

Daarbij bleek de prothese makkelijk in gebruik. Zo is het bij het naar bed gaan slechts een kwestie van een schroefje losdraaien, zegt Peter. En bij het opstaan, gaat die er net zo makkelijk weer aan. “Wel is het noodzakelijk om de stoma waar de pen uit de huid komt twee keer per dag te reinigen. Maar de tijd en moeite die dit in beslag nemen, zijn minimaal.”

‘95% van oude leven terug’

Inmiddels loopt hij al met een stok en is zelfs in staat om een aantal stappen zelfstandig te nemen. Peter: “Ook heb ik weer gefietst, auto gereden en gewinkeld, wat ik met een koker nooit voor mogelijk had kunnen houden. De klikprothese is een geweldige uitkomst en ik kan wel zeggen dat ik 95% van mijn oude leven terug heb. Ik ben de gelukkigste man ter wereld.”

Nog wekelijks bezoekt hij het revalidatiecentrum, waar hij in het gezelschap van lotgenoten wordt begeleid. Het is goed om de vooruitgangen van anderen te zien en met elkaar te herstellen, zegt Peter. Sommigen komen net terug van de operatie en anderen zijn al veel verder. Dit zorgt voor een goede stimulans. “Daarbij is iedereen optimistisch en het erover eens dat hoewel revalideren hard werken is, je er ontzettend veel voor terug krijgt. We zijn dolblije mensen.”

Niet voor iedereen geschikt

De lovende reacties zijn ook de medewerkers in het ziekenhuis niet ontgaan. “Het is een ontzettend dankbare operatie die ik met veel plezier mag uitvoeren”, aldus Van Waes. Maar daarbij moet wel worden benadrukt dat de behandeling niet voor iedereen is geschikt. Zo lopen mensen met suikerziekte of vaatlijden een verhoogd risico op infecties en is er een bepaalde conditie vereist om de stoma goed te onderhouden. Mensen die geïnteresseerd zijn, worden dan ook goed gescreend en ingelicht om de juiste beslissing te kunnen maken. De veiligheid staat altijd voorop.

En met de komst van deze innovatieve behandeling stopt het niet. “We zijn nu al bezig om de mogelijkheden voor de onderbenen en armen te onderzoeken”, aldus Van Waes. En wat betreft de huidige technieken worden er nog steeds doorontwikkelingen gemaakt. Paping licht toe dat dit in de toekomst ook voor de gebruikte prothese-onderdelen zal toenemen, waardoor mensen uiteindelijk nog meer uit hun functioneren kunnen halen. “Dit betekent een betere behandeling, revalidatie en bovenal een nog hogere kwaliteit van leven.”

Meer informatie?
www.erasmusmc.nl/osseointegratiecentrumrotterdam/