Wat is gastvrije gezondheidszorg?

Gastvrije gezondheidszorg klinkt vanzelfsprekend, maar is het nog niet. Dat is jammer voor zowel de mensen die gebruikmaken van, als de mensen die werken binnen de gezondheidszorg. Procedures en functionele verrichtingen nemen te vaak de overhand in de zorg, met als gevolg dat er (te) weinig aandacht is voor de leefwereld en beleving van degene die zorg nodig heeft.

Stel de mens centraal

Wij spreken van patiënten en cliënten. Maar in feite zouden zorgcentra hun klanten moeten zien als gast. De vraag ‘hoe zou je willen dat jij, je ouders of je kinderen worden verwelkomd en verzorgd?’, zou binnen de gezondheidszorg meer het uitgangspunt moeten zijn. Dat het medische aspect van de zorg van hoog niveau dient te zijn, is vanzelfsprekend. Maar de oprechte aandacht voor het individu, het centraal stellen van de mens om wie het gaat, is minstens zo belangrijk.

Gezondheidscentra kunnen bovendien een veel grotere rol spelen in het maatschappelijke leven. Nu spreken wij nog over ‘ziekenhuizen’, maar eigenlijk draait alles om gezondheidszorg en zouden wij in plaats daarvan over ‘gezondheidscentrum’ moeten spreken. Zo’n centrum kan behalve het leveren van medische zorg ook bijdragen aan het welzijn en de gezondheid van omwonenden. Nu al zijn er centra die hun restaurant ook openstellen voor buurtgenoten en familieleden van de patiënten, maar die welzijnscomponent kan veel breder worden.

Gastvrijheid in gezondheidscentra

Gerard van Grinsven, directeur van een aantal gezondheidscentra in de Verenigde Staten, was voordat hij in de gezondheidszorg startte jarenlang actief als hotelier. Bij zijn aantreden stelde hij direct de gastvrijheid centraal. “Als een centre for well being investeert in de samenleving dan resulteert dat uiteindelijk in een besparing van de kosten voor de volksgezondheid. Dat is maatschappelijke winst. En als je restaurant goede en gezonde voeding biedt, trek je meer publiek, waardoor kosten kunnen dalen en de winst zal stijgen.”

In de visie van Van Grinsven moeten gezondheidscentra beschikken over een goed restaurant en bijvoorbeeld ook kookcursussen en concerten aanbieden waar iedereen welkom is. De medewerkers, zowel de verzorgenden, de verpleegkundigen als de artsen, hebben dan een bredere taak dan in traditionele ziekenhuizen. Zij verzorgen en behandelen niet alleen de zieken maar doen ook dienst als gezondheidscoaches. Zo kunnen zij buurtgenoten en andere belangstellenden leren hoe je gezond kunt blijven of worden.

Samenwerking is het sleutelwoord

Om ook kinderen al te motiveren gezond te leven, zouden de centra kunnen samenwerken met scholen door de leerlingen uit te nodigen een kijkje te nemen in de keuken en andere voorzieningen van de gezondheidscentra. “Je moet de buitenwereld naar binnen halen. Door activiteiten te organiseren voor patiënten, hun familie en omwonenden staat een ‘ziekenhuis’ niet meer aan de rand maar middenin de maatschappij.”

Hoe ziet het ideale gezondheidscentrum eruit?

Niet als een traditioneel ziekenhuis maar met de aantrekkingskracht van een winkelcentrum. Deze nieuwe gezondheidscentra zijn gevestigd op A-locaties en bieden een ruim aanbod van producten en diensten. Het restaurant, waar vanzelfsprekend uitsluitend biologisch voedsel wordt geserveerd, dient een publiekstrekker te zijn. Die metamorfose vergt een flinke investering die volgens Van Grinsven zal resulteren in een positief rendement. “Goede winkels trekken goede klanten. Goede klanten geven geld uit. De restaurants van dergelijke gezondheidscentra kunnen allemaal winstgevend zijn. Bijkomend voordeel is dat mensen die er komen winkelen en eten en tevreden zijn over de kwaliteit, potentieel ook toekomstige cliënten zijn. Mensen maken steeds meer gebruik van hun keuzevrijheid als het gaat om zorg. Als zij ooit een therapie nodig hebben of opgenomen moeten worden voor een behandeling dan is de kans groot dat zij kiezen voor zo’n centrum.”

Sneller herstel bij gastvrije gezondheidszorg

Meer aandacht voor welzijn leidt, zo stelt Van Grinsven, aantoonbaar tot een betere gezondheid en lagere ziektekosten. Dat is ook de ervaring van oud-hoofdinspecteur IGZ Jenneke van Veen. “Diverse onderzoeken tonen aan dat er een directe relatie is tussen gastvrije zorg en een beter en sneller herstel.”

Die gastvrije gezondheidszorg gaat verder dan alleen een mooie omgeving, prettige horecavoorzieningen en goede zorg. Het is vooral de tijd en aandacht voor mensen, de communicatie met hen en de overtuiging dat de mens centraal staat.

Hoe bereik je de omslag?

Zorgcentra die uit overtuiging kiezen voor gastvrije gezondheidszorg hebben tijd nodig om die omslag te maken. Het is niet alleen een project van het bestuur en de leidinggevenden. Iedereen, van de medewerkers van de huishoudelijke dienst tot de medische staf en zelfs de financieel en administratief medewerkers, moet de nieuwe manier van werken omarmen. Het vereist de voortdurende aandacht van iedereen die betrokken is bij het direct én indirect leveren van zorg.

Om die omslag succesvol te maken, is het belangrijk voortdurend stappen te zetten om de gastvrijheid en de kwaliteit van de zorg te verbeteren. Binnen het waarderingsprogramma kunnen organisaties hun vooruitgang jaarlijks laten beoordelen. “Vaak begint een organisatie met één ster om uiteindelijk door te groeien naar vijf sterren”, merkt Van Veen. “In die periode zie je dat bewoners, cliënten en medewerkers de zorg en hun werk een steeds hoger cijfer geven. Gastvrije zorg resulteert in een hogere klant- en medewerkerstevredenheid. Het is echt een win-winsituatie.”

Van verpleeghuis naar verpleegthuis

Zeker in verpleeghuizen, waar mensen langere tijd of zelfs voorgoed verblijven, is het effect van gastvrije gezondheidszorg duidelijk merkbaar. Bij traditionele verpleeghuizen voelen familieleden zich vaak ongemakkelijk als zij op bezoek komen. Verpleeghuizen die zorgen voor een huiselijke sfeer en privacy, en de vraag ‘wat kan ik voor u doen?’ centraal stellen, maken van een huis een thuis. Er ontstaat meer openheid, meer aandacht en betrokkenheid en meer levendigheid. Voorbeelden zijn het organiseren van activiteiten en het bieden van de mogelijkheid om samen uit eten te gaan in het restaurant. Op dat moment voelt naar het verpleeghuis gaan niet meer als een ‘verplicht nummer’ maar echt als op bezoek gaan bij familie.