Het belang van goede voeding in de eerste 1000 dagen

De gezondheid van een mens in de eerste 1000 dagen van het leven is sterk bepalend voor de gezondheid in de rest van het leven. Dus: hoe gezonder de voeding, hoe groter de kans op een goede voortzetting.

De eerste levensfase

Prof. Hugo Heymans, emeritus-hoogleraar kindergeneeskunde en verbonden aan het Emma Kinderziekenhuis van het AMC, benadrukt het belang van een goede lichamelijke en geestelijke conditie van de moeder en goede voeding in de eerste 1000 dagen van een mensenleven. “Een groot gedeelte van de gezondheid op lange termijn wordt bepaald in de eerste 1000 dagen. Tegelijkertijd hebben we te maken met een spanningsveld tussen gezondheidszorg en de consequenties van een toenemende levensverwachting. Dan is het voor geneeskunde van vandaag niet alleen van belang om voor zieken te zorgen, maar ook om te zorgen dat we langer gezond blijven. De algemene toestand van de moeder (en dat geldt ook voor de vader) vóór en tijdens de zwangerschap, en de voedingstoestand van het kind in de eerste levensfase zijn daarom ongelooflijk belangrijk.”

Onderzoek naar goede voeding

De zogenoemde hongerwinterstudie (onder volwassenen die in de eerste 1000 dagen van hun leven de hongerwinter van 1944 meemaakten) toont aan dat een tekort aan goede voeding in deze periode op latere leeftijd een grotere kans geeft op bijvoorbeeld hart- en vaatziekten, diabetes en hypertensie. Goede voeding in de eerste levensfase is erg belangrijk, omdat er veel bouwstoffen nodig zijn voor de aanleg van organen. “En hoe beter het wordt aangelegd, hoe minder last je er later van krijgt.”

Om bewijslast te verzamelen wordt veel onderzoek gedaan, maar tegelijkertijd is dat moeilijk. “Er is voldoende bewijs dat als je met de borst gevoed wordt, je later minder kans hebt om te zwaar te worden en een allergische aandoening te krijgen. En waarschijnlijk gaan de cognitieve functies beter. Maar het voorbehoud in mijn antwoord geeft al aan dat het moeilijk te bewijzen is, je kunt geen dubbelblind gerandomiseerd onderzoek doen. Maar het feit dat het nooit hard bewezen zal worden, wil niet zeggen dat het niet waar is.”

De impact van voeding op microbiota

Andersom kun je je afvragen of voeding een invloed kan hebben op de ontwikkeling van ziektes op lange termijn. “Voor een deel heeft voeding invloed op de manier waarop ons genetisch materiaal wordt gereguleerd. Daarnaast geldt dat we in ons lichaam microbiota hebben. Deze cellen leven in ons lichaam; bacteriën die in de darm leven. Langzamerhand wordt het belang van deze microbiota duidelijk, want ze reguleren onder andere de manier waarop we omgaan met voeding.”

Heymans vervolgt: “Afhankelijk van onze voeding kunnen microbiota van samenstelling veranderen. De verhoudingen in de soort microbiota lijkt weer samen te hangen met het voorkomen van ziekten. Samenvattend het belang van voeding in de eerste levensfase: als bouwsteen, als regulator van genetisch materiaal en de verhouding van microbiota, samen van grote invloed op de gezondheid op lange termijn.”

Onwetendheid bij ouders?

Gezonde voeding tijdens de zwangerschap en in de eerste jaren van het leven (van baby tot peuter). Het klinkt vanzelfsprekend, maar is dat het ook? Samirah Schipper, diëtist bij het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) in Groningen: “Er zijn veel mensen die veel weten,” vertelt ze, “maar het is ook zo dat 80 procent in een onderzoekje aangaf wel de goede kennis te hebben, terwijl dit in de praktijk toch niet zo was. Mijn ervaring is dat er nog veel ouders zijn die niet goed weten wat de aanbevolen hoeveelheden voor de kinderen zijn en wat het belang van gezonde voeding is.”