Insecten eten in plaats van vlees

De consumptie van vlees is de laatste decennia sterk gegroeid en dat maakt de veeteeltsector verantwoordelijk voor een groot deel van de CO2-uitstoot. Bonen, zeewier en insecten zijn waardevolle alternatieve eiwitbronnen. Als het gaat om de consumentenacceptatie van (verwerkte) insecten hebben we in de westerse wereld echter nog een lange weg te gaan. “Mensen willen het niet of walgen er zelfs van”, aldus onderzoeker Muriel Verain. “Het maakt daarbij vrijwel geen verschil of het om hele of verwerkte insecten gaat.”

Naast CO2-uitstoot draagt veeteelt ook bij tal van andere milieuproblemen, zoals watervervuiling, ontbossing en afname van biodiversiteit. Het devies is daarom: eet minder vlees en meer andere eiwitbronnen als bonen, zeewier of insecten. In de westerse wereld is het eten van insecten echter minder geaccepteerd. Een verklaring hiervoor is het fenomeen ‘food neophobia’, vrij vertaald de weerzin om nieuw voedsel te proberen. Food neophobia speelt een grote rol bij de acceptatie van insecten als voedsel en het blijkt lastig om dit te verminderen.

Insecten als veevoer

Muriel Verain deed onderzoek naar de kansen voor het eten van bonen, zeewier en insecten. Daarin komt naar voren dat het eten van insecten duidelijk nog aan het begin staat. “Bij het eten van insecten gaat het nu veelal om meelwormen, sprinkhanen en krekels. Daarnaast kun je ook kijken naar insecten als veevoer voor bijvoorbeeld koeien. Het gaat dan om andere insecten. In het onderzoek is naar beide wegen gekeken.”

In het onderzoek (2654 heterogene respondenten verdeeld over zeven condities) kregen mensen vragen over hun intentie om insecten te eten in verschillende vormen. Vier mogelijkheden gingen over het zelf eten van insecten: algemeen, gevriesdroogd, gefrituurd of verwerkt in een product. Daarnaast kregen de consumenten ook vragen over hamburgers van rundvlees waarbij de koeien insecten hebben gegeten en over ‘normale’ hamburgers ter vergelijking.

Hele of verwerkte insecten

Emoties die werden getoetst waren positief (blij, trots, tevreden) en negatief (boos, schuldig, verdrietig). Ook walging was een mogelijke reactie. De verwachting was dat mensen meer open zouden staan voor producten met verwerkte insecten, maar Verain vond weinig verschillen tussen de vier producten op basis van insecten.

“De emoties waren nagenoeg hetzelfde voor de verschillende producten. Als de insecten verwerkt zijn in een ander product, hebben mensen toch dezelfde emoties als bij hele insecten. Het was opvallend dat er geen hogere intentie was om verwerkte insecten te eten dan om hele insecten te eten.”

Ook bij de hamburgers van koeien die insecten hadden gegeten, waren de emoties opvallend; mensen stonden er niet bepaald positief tegenover. “Mensen dachten bijvoorbeeld dat hamburgers van koeien die insecten hebben gegeten moeilijker te bereiden zouden zijn en dat de smaak minder lekker zou zijn vergeleken met gewone hamburgers”, aldus Verain. “Blijkbaar is rundvlees niet gewoon rundvlees.”

De walging voor het zelf eten van insecten was wel hoger dan het eten van hamburgers, ook als het hamburgers zijn van koeien die insecten hebben gegeten. Mensen die nog nooit insecten hadden gegeten, ervoeren meer negatieve emoties en walging. Positieve ideeën waren dat het eten van insecten gezond, duurzaam en natuurlijk is, en dat het zou leiden tot een gezond gewicht. Mensen zagen insecten echter als minder veilig dan rundvlees.

Lees ook: Kip, een veelbesproken stukje vlees

Hoe overtuig je consumenten?

Volgens Verain hoef je vlees niet per se te vervangen door insecten, dat kan bijvoorbeeld ook met zeewier en bonen. “Dit zijn bekendere producten, bij insecten hebben we nog een hele lange weg te gaan. Op korte termijn verwacht ik dat het eten van insecten wel mogelijk is als veevoer. Onzichtbaar verwerkt in producten in plaats van hele zichtbare insecten lijkt op de langere termijn de beste stap om mensen aan de insecten te krijgen.”

Het is voor mensen ook belangrijk of ze denken dat ze er iets mee kunnen, als ze het zouden willen. “Veel mensen weten vaak niet waar ze insecten kunnen krijgen. Die zijn niet langer alleen verkrijgbaar bij natuurwinkels, maar ook bij supermarkten. Als je weet waar je ze kunt halen, moet je vervolgens nog weten wat je ermee kunt doen.”

Sociale normen veranderen

Van de deelnemers aan het onderzoek had 15 procent weleens insecten geproefd, nog eens 35 procent stond ervoor open. Verain: “De helft van de mensen is dus wel bereid insecten te proberen. Bij de intentie van mensen zijn sociale normen heel belangrijk. Het eten van insecten heeft duidelijk een cultureel aspect. Wat vinden mensen om je heen wat je moet doen?”

Normen veranderen op de lange termijn. “Kijk naar roken en groepsdruk. Vroeger was het stoer als je ging roken, dat is nu omgeslagen. Dit is echter wel een langzame verandering geweest. Daarvoor was een pakket aan maatregelen nodig. Met wetten en regels vanuit de overheid. Ook voor insecten is er langere tijd nodig. Tot die tijd kunnen we verschillende paden bewandelen, zoals insecten als veevoer en het eten van bonen en zeewier. Niet heel Nederland hoeft insecten te eten. Het is goed als het een van de opties is, zodat mensen meer gaan variëren.”

Bron: WUR