Ouder en kind betrekken bij voedselweigering

Vaak wordt voedselweigering bij kinderen door zorgprofessionals en ouders onderschat, terwijl er regelmatig medische oorzaken aan ten grondslag liggen en het kan leiden tot sociale, lichamelijke en psychologische klachten.

Oorzaken – psychologisch en medisch

“Voedselweigering bij kinderen kan heel diverse oorzaken hebben”, zegt Marianne van Leeuwen, voorzitter van de Vereniging Nee-eten. Zaken waar je als ouder niet aan denkt; zoals angst voor eten, al dan niet aangewakkerd door pijn. Van Leeuwen maakte dit zelf mee met haar dochter.

“Ik betrapte haar op het weggooien van eten. Toen ik ernaar vroeg, zei ze zo’n pijn in haar keel te hebben. We zijn psychologische hulp gaan zoeken.” Er werd een slikvideo gemaakt waaruit bleek dat ze last van reflux had: het terugvloeien van maaginhoud in de slokdarm, in dit geval doordat de spier niet goed afsloot.

Een kind met voedselweigering kan in een vicieuze cirkel belanden: door weigering van voedsel verdwijnt het hongergevoel en gaat het kind niet meer uit zichzelf eten. Vaak spelen medische aandoeningen een rol. Dit kan gaan om motorische afwijkingen of problemen in de mond- of keelholten, maar ook aangeboren syndromen of problemen met de slokdarm kunnen de inname van voedsel bemoeilijken.

Bij sommige kinderen is het slikreflex niet goed ontwikkeld, of zorgt reflux voor weigering van voedsel. Het probleem is dat sommige medische oorzaken onzichtbaar zijn en daardoor niet onderkend worden. “Ouders denken dat ze moeten blijven proberen eten te geven, gaan aan zichzelf twijfelen en lopen vast.” Veelal levert nauwkeuriger onderzoek wel degelijk een diagnose op, vooral bij heel jonge kinderen. Van Leeuwen merkt helaas dat ouders vaak niet op de juiste manier zijn doorverwezen en dat zijzelf niet op het idee komen om verder onderzoek te laten doen. Als zij wel op zoek gaan kost dat veel tijd en moeite.

Sondevoeding

Naast medisch kunnen de redenen gedragsmatig zijn, maar ook langdurige sondevoeding kan zelfstandig eten in de weg staan, legt Angelika Kindermann uit, kinderarts-maagdarmleverziekte in het AMC. Als een kind door een medische reden zoals vroeggeboorte of een aangeboren afwijking niet kán eten, is sondevoeding levensreddend.

Maar langdurige sondevoeding is niet goed voor de ontwikkeling van het mondgebied en het leren eten. Als de sonde weg is verslikken deze kinderen zich vaak, met angst voor eten als mogelijk gevolg. Sondevoeding kan ook ervaren worden als traumatisch, omdat kinderen de sonde bijvoorbeeld uitbraken, waarna die onder dwang wordt ingebracht.

Via de huisarts komen ouders en kind mogelijk bij een streek- of academisch ziekenhuis terecht. Sommige gezinnen ervaren een kastje naar de muur-gevoel, doordat verschillende problemen tegelijk spelen, legt Van Leeuwen uit. Sondevoeding kan dan rust geven; zo wordt in ieder geval één zorg weggehaald en kan op omliggende problemen gefocust worden.

Behandelmogelijkheden

Bij de Vereniging Nee-Eten komen gezinnen veelal nadat een diagnose is gesteld, maar eetproblemen toch niet overgaan. “We adviseren ouders om nauwkeuriger onderzoek te laten doen. Dikwijls blijkt daar een andere, medische, oorzaak uit, die wellicht operatief of medicinaal verholpen kan worden”, aldus Van Leeuwen.

Het kind kan pas verder wanneer een medische oorzaak verholpen wordt. Maar ook wanneer geen medische aandoening aan te wijzen is, zoekt de vereniging naar een oplossing, al is het maar door ouders aan andere ervaringsdeskundigen te koppelen. Ervaringen kunnen delen is voor ouders erg waardevol.

De dochter van Van Leeuwen kreeg uiteindelijk medicijnen die hielpen tegen de reflux en daarnaast praktische adviezen zoals het eten van meerdere kleine porties per dag in plaats van enkele grote, maar ook om te slapen in een bed dat een beetje rechtop stond. “Haar klachten werden serieus genomen en zo is de oorzaak ontdekt.”

Multidisciplinaire aanpak

Kindermann werkt als kinderarts samen met een logopedist, psycholoog en diëtist in een multidisciplinair team. Ouders kunnen bij hen ook terecht voor een second opinion over de diagnose. Ook Van Leeuwen benadrukt het belang van een multidisciplinaire aanpak en de ‘eetteams’, waarin psycholoog, orthopedagoog, kinderarts, logopedist en/of fysiotherapeut deelnemen.

Volgens Van Leeuwen is het belangrijkste dat alle deskundigen de ouders zo goed mogelijk betrekken bij de behandeling en diagnostisering. Kennisdeling is daarbij cruciaal. In dit licht wordt ook de ervaringsdeskundige steeds belangrijker. “Eetproblemen worden steeds serieuzer genomen en er wordt onderkend dat elk kind uniek is.”