Systeemgerichte aanpak van groot belang

Wanneer ouders problemen ondervinden bij de opvoeding of ontwikkeling van hun kind, kan het inschakelen van hulp van grote waarde zijn. Bij deze ondersteuning is het vinden van de juiste balans tussen een cliëntgerichte (waar heeft het gezin behoefte aan) en een systeemgerichte (hoe kan de omgeving hierbij helpen) aanpak van groot belang, leggen Gerda Huijbregts (bestuurder) en Ellen van Lieverloo (gz-psycholoog) van Combinatie Jeugdzorg uit.

Opvoeden kan een zware opgave zijn. Tegen wat voor problemen kunnen ouders aanlopen?

Huijbregts: “Opvoeden en opgroeien kan door veel facetten moeilijk zijn. Problemen kunnen ontstaan door stoornissen of bepaalde somatische ziekten bij kinderen, maar ook doordat ouders niet over de juiste opvoedmogelijkheden beschikken. Bijvoorbeeld door een instabiele thuissituatie, werkloosheid, schuld- of huisvestigingsproblemen. Daarnaast kan ook een gebrek aan steun uit de directe omgeving hier invloed op hebben.”

Van Lieverloo: “Het gaat vooral om het samenspel tussen deze factoren en de veerkracht die een gezin heeft. Want bij de ene familie lukt het net wel en bij de andere niet, terwijl ze met dezelfde factoren te maken hebben. Dit komt door de mogelijkheden die zij hebben; waarbij een steunend netwerk essentieel kan zijn.”

Welke rol kan dit steunend netwerk spelen?

Huijbregts: “Voor een gezin dat zich in een pittige situatie bevindt, kan het al helpen als het kind eens per maand gaat logeren. Hierbij wordt dan een beroep gedaan op het eigen netwerk van het gezin. Dit noemen we een systeemgericht aanpak.”

Hoe werkt deze systeemgerichte aanpak?

Huijbregts: “Samen met het gezin wordt gekeken wie belangrijk zijn binnen hun netwerk; zoals familie, vrienden, buren, leerkracht of sportcoach. Daarnaast wordt uitgezocht op welk gebied de opvoeding lastig verloopt, welke factoren hierbij meespelen en welke oplossingen mogelijk zijn met behulp van dit netwerk. De focus ligt hierbij altijd op het respecteren van de eigen regie, mogelijkheden en kracht van het gezin.”

Hoe wordt dit vertaald naar de praktijk?

Van Lieverloo: “Het begint bij het creëren van een positieve kijk op opvoeden; ouders moeten weer gaan ervaren dat opvoeden leuk is. Als ouders plezier hebben in opvoeden zal dit de hechting tussen ouders en kind bevorderen. Dit contact is essentieel voor de ontwikkeling van een kind. Enkel vanuit een veilige wereld durft een kind stappen te zetten en zich te ontwikkelen.

Huijbregts: “Om dit proces vanaf het begin te ondersteunen is Baby Extra opgezet. Dit integraal behandelaanbod ondersteunt (aanstaande) moeders en vaders die zelf problemen hebben. Bijvoorbeeld bij een zware zwangerschap, een postnatale depressie of als een ouder een psychische of psychiatrische stoornis heeft. De hulp is gericht op het bevorderen van een goed contact tussen ouders en hun baby. Dit versterkt hun band, wat hechtingsproblematiek en andere problemen kan voorkomen.“

Van Lieverloo: “Dat wil niet zeggen dat zo vroeg mogelijk erbij zijn alle problemen op latere leeftijd kan voorkomen. Daarom bieden wij hulp aan kinderen en jongeren van 0 tot 18 jaar. Hierbij werken we vanuit de dialoog en wordt gekeken naar de mogelijkheden en krachten van ouders en kinderen. Wat kunnen zij zelf bieden? Waar hebben ze ondersteuning bij nodig? En door wie kan dit het beste geboden worden? We zetten de cliënt centraal en gebruiken het systeem en netwerk om verandering te bewerkstelligen, maar zeker ook te behouden. Immers het netwerk hoort bij het gezin en de hulpverlener is slechts passant.”